عصر قم - ایسنا / هیات عمومی دیوان عدالت اداری نامه معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره ساعت کاری بانوان را غیر قانونی دانست. دیوان عدالت همچنین نامه سرپرست معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ساوه که مشمولین قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان را از شمول قانون کاهش ساعت کار بانوان مستثنی کرده بود، باطل کرد.
در این پرونده، وکیل شکات به موجب دادخواستی ابطال نامه شماره 400/8864د مورخ 1400/4/28 معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و نامه شماره /50/1881د/1402 مورخ 1402/3/16 سرپرست معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ساوه را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
"موکلین اینجانب درخواستی مبنی بر کاهش ساعت کاری از 44 ساعت به 36 ساعت مطابق قانون ماده واحده کاهش ساعات کاری بانوان مصوّب 1395 دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ساوه ارائه و متقاضی استفاده از مزایای قانونی، به دلیل داشتن شرایط قانونی (فرزند زیر 6 سال) می گردند که متأسفانه سرپرست توسعه مدیریت منابع دانشکده علوم پزشکی در پاسخ طی نامه شماره /2114/50د/1402 مورخ 1402/3/27 اعلام می‌نماید که «ماده واحده مصوّب شامل شاغلین قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان و متعهّدین خدمت نمی باشد.» و از آنجا که اقدام خواندگان برخلاف قانون بوده و اشخاصی را بدون دلیل موجّه از قانون محروم نموده و به عبارتی خروج موضوعی نموده و این اقدام نه تنها موجب تضییع حقوقشان شده بلکه از باب تسبیب و تقصیر به موکلین خساراتی وارد نموده است. بنابراین به دلیل ترک فعل مسئول جبران خسارت می باشند. از این جهت که با داشتن فرزند و محق بودن 36 ساعت کار به مدّت 44 ساعت در خدمت دستگاه مربوطه بوده‌اند، لذا بدین وسیله به دلیل نقص قانون توسط خوانده خواستار رسیدگی و احقاق حقوق از دست رفته موکلین می باشم."
بازار
در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیات عمومی دیوان عدالت اداری برای وکیل شاکیان ارسال شده بود، وی به موجب لایحه ای که به شماره 5599737 مورخ 1402/12/21 ثبت دفتر اندیکاتور هیات عمومی دیوان عدالت اداری شده توضیح داده است که:
" alt="عصر قم" width="100%" />
2- دومین مقرره مربوط به نامه شماره /50/1881د/1402 مورخ 1402/3/16 به معاونت توسعه مدیریت دانشکده علوم پزشکی ساوه، مبنی بر خروج موضوعی بانوان شاغل در خدمات پزشکی متعّهد از ماده واحده قانون کاهش ساعت کاری بانوان می باشد."
متن مقرره‌های مورد شکایت به شرح زیر است:
"الف- نامه شماره 400/8864د مورخ 1400/4/28
جناب آقای دکتر علی گوهری
معاون محترم درمان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سمنان
موضوع: ابلاغ نحوه محاسبه ساعات حضور موظّف پزشکان درمانی در بیمارستان‌های سراسر کشور
بازگشت به نامه شماره 1400/5/7257 مورخ 1400/4/30 و نیز مستند به نامه شماره /209/9968د مورخ 1399/12/17 مدیرکل محترم منابع انسانی، بندهای «1» و «2» نامه شماره 400/22917د مورخ 1396/9/20 در خصوص نحوه محاسبه ساعات حضور موظّف پزشکان، به شرح ذیل اصلاح و اعلام می گردد:
«ساعت کار موظّف پزشکان درمانی (غیر هیات علمی) اعم از پزشکان تمام وقت جغرافیایی درمانی و پزشکان غیر تمام وقت درمانی، بر اساس «ماده 87» قانون «مدیریت خدمات کشوری» و «ماده 87» آیین نامه «اداری و استخدامی کارمندان غیر هیات علمی» 44 ساعت در هفته می باشد.»- معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ب- نامه شماره /50/1881د/1402 مورخ 1402/3/16
جناب آقای دکتر مجتبی ذکایی
سرپرست محترم معاونت بهداشت
جناب آقای دکتر احمد توانا
معاون محترم درمان
جناب آقای دکتر محمدحسن احمدی
مدیر محترم غذا و دارو
جناب آقای دکتر مرتضی همت
معاون محترم آموزش، تحقیقات و فرهنگی دانشجویی
جناب آقای دکتر رضا نظری
سرپرست محترم شبکه بهداشت و درمان زرندیه
جناب آقای دکتر حبیب الله رضایی
ریاست محترم مجتمع بیمارستانی شهدای 17 شهریور و مدرس
جناب آقای دکتر میثم اشرفی
رییس محترم بیمارستان امام رضا (ع)
موضوع: قانون کاهش ساعات کار بانوان شاغل دارای شرایط خاص
باسلام و احترام
ضمن ارسال قانون کاهش ساعات کار بانوان شاغل دارای شرایط خاص به شماره 4818 مورخ 1395/6/28 به استحضار می رساند طبق ماده واحده ساعات کار هفتگی بانوان مشمول شاغلین رسمی- پیمانی- قراردادی و شرکتی می باشد و مشمول شاغلین قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان و متعهّد خدمت نمی گردد.- سرپرست معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ساوه"
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل حقوقی، املاک و تنظیم مقرّرات معاونت حقوقی و امور مجلس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 107/2500 مورخ 1403/6/3 توضیحاتی داده است که خلاصه آن به قرار زیر است:
"وفق بند (الف) ماده 49 قانون برنامه چهارم توسعه و بند (ب) ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه و ماده 1 قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور مصوّب مجلس شورای اسلامی که بیان می دارد: «دانشگاه ها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستان ها و پارک های علم و فناوری که دارای مجوّز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذی ربط می باشند، بدون رعایت قوانین و مقرّرات عمومی حاکم دستگاه های دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی کشور، قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات بعدی آنها و فقط در چهارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی مصوّب هیات امناء که حسب مورد به تأیید وزیران علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و در مورد فرهنگستان ها به تأیید رییس جمهور و در مورد دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی وابسته به نیروهای مسلح به تأیید رییس ستاد کل نیروهای مسلح می رسد، عمل می کنند.» همچنین ماده واحده قانون کاهش ساعات کار بانوان شاغل دارای شرایط خاص تصریح بر دستگاه های اجرایی موضوع ماده 222 قانون برنامه پنجم توسعه داشته که شامل دستگاه های موضوع مواد 2، 3، 4 و 5 قانون محاسبات عمومی و ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری می باشد، لذا این وزارتخانه و مؤسسات تابعه ملزم به رعایت قانون یادشده نبوده و در امور اداری، استخدامی، تشکیلاتی و مالی معاملاتی ملزم به تبعیت از مصوبات هیات های امناء مربوطه می باشند.
فارغ از مباحث یادشده، در صدر ماده واحده قانون استنادی شکات اعلام شده است: «ساعات کار هفتگی بانوان شاغل اعم از رسمی، پیمانی، و قراردادی ...» بنابراین نامه شماره /50/1881د/1402 مورخ 1402/3/16 معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی ساوه، نیز کاملاً منطبق با مفاد قانون تنظیم شده است و با توجه به این که شاغلین قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان و متعهّدین خدمت دوره های مختلف تحصیلی، خارج از گروه شاغلین رسمی، پیمانی و قراردادی مندرج در ماده واحده قانون کاهش ساعات کار بانوان دارای شرایط خاص محسوب می گردند، بنابراین برخورداری از مزایای قانون برای ایشان فاقد محمل و مجوّز قانونی است.
برابر تبصره 2 ماده 34 آیین نامه اداری و استخدامی کارمندان غیر هیات علمی مصوّب هیات های امناء دانشگاه ها و دانشکده های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور تصریح نموده است که: «مشمولین قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان، قانون کار و اعضای هیات علمی تابع قوانین و مقرّرات خاص خود می باشند. حقوق و مزایا و امور رفاهی مشمولین قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان (مرخصی های استحقاقی، استعلاجی، بدون حقوق، پاداش، کمک های غیر نقدی و بیمه عمر، درمان و حادثه و سایر مزایا) تابع مقرّرات این آیین نامه خواهد بود.»
در پیوند با مطلب اخیر معروض می دارد وفق ماده 11 قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان: «مشمولان این قانون از لحاظ حقوق و مزایا و امور رفاهی (مرخصی های استحقاقی، استعلاجی، بدون حقوق، پاداش، کمک های غیر نقدی، بیمه عمر، درمان، حادثه و سایر مزایا) تابع قوانین و مقرّرات استخدامی کشوری و قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان می باشند و چنانچه به دستگاه دیگر معرفی گردند که دارای مقرّرات استخدامی خاص می باشند تابع ضوابط حقوقی و رفاهی آن دستگاه خواهند بود.»
بنابراین همان گونه که مشاهده می فرمایید «کاهش ساعت کار موظّف» جزو هیچ کدام از موارد مصرّح در این ماده نبوده و لذا استفاده مشمولین قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان و سایر روابط استخدامی که در ماده واحده «قانون کاهش ساعات کاری بانوان شاغل دارای شرایط خاص» ذکری از آنها به میان نیامده است، حسب صلاحدید مرجع صاحب صلاحیت، مستلزم تصریح قانونگذار و عنداللزوم اصلاح قانون کاهش ساعت کاری بانوان شاغل دارای شرایط خاص مصوّب مجلس شورای اسلام می باشد. براساس توضیحات تقدیمی صدور رای به رد شکایت مطروحه مورد تقاضا می باشد."
دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ساوه نیز در پاسخ به شکایت مذکور به موجب لایحه شماره 351706 مورخ 1403/2/3 که ثبت دفتر اندیکاتور هیات عمومی دیوان عدالت اداری شده است توضیح داده است که:
"1- به استناد ماده واحده نامه شماره 4818 مورخ 1395/6/28 قانون کاهش ساعات کار بانوان شاغل دارای شرایط خاص مشمول شاغلین رسمی- پیمانی و قراردادی و شرکتی می باشد و شامل شاغلین متعّهد خدمت نمی باشد.
2- این معاونت طی نامه شماره /130/26ص/1403 مورخ 1403/1/8 از مدیرکل منابع انسانی وزارت متبوع در خصوص بهره مندی نامبردگان از قانون فوق استعلام نموده که تاکنون نتیجه ای اعلام نگردیده است.
طی رای شعبه 27 دیوان عدالت اداری به دلیل عام الشمول بودن این قانون در صلاحیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری قرار گرفته است و خارج از اختیارات این دانشکده می باشد. لذا تقاضای رد دادخواست نامبردگان را خواستاریم "
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1404/8/6 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
الف. اولاً تبعیت دانشگاه‌ها از مصوبات هیات‌های امناء، به منزله عدم تبعیت از قوانین خاص حمایتی همچون قانون کاهش ساعت کاری بانوان شاغل دارای شرایط خاص نیست و طبعاً دانشگاه‌ها ملزم به رعایت این قوانین هستند. ثانیاً قانون کاهش ساعت کاری بانوان شاغل دارای شرایط خاص یک قانون ارفاقی بوده که تسهیلاتی را برای بانوان شاغل دارای شرایط ویژه اعم از مشمولین قوانین خاص و عام کار و تأمین اجتماعی پیش‌بینی نموده و با عنایت به این که در نامه شماره 400/8864 د مورخ 1400/4/28 معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در رابطه با ساعات کار موظّفی تمام پزشکان فارغ از جنسیت آنها تعیین تکلیف شده، لذا اطلاق نامه مذکور از حیث تسرّی به بانوان و لحاظ نکردن مفاد قانون کاهش ساعت کاری بانوان شاغل دارای شرایط خاص خلاف قانون و خارج از اختیار است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوّب سال 1392 ابطال می‌شود.
ب. با توجه به این که در قانون کاهش ساعت کاری بانوان شاغل دارای شرایط خاص، به کاهش ساعت کار بانوان مشمول در دستگاه های اجرایی و بخش غیردولتی اعم از مشمولین قانون کار و قانون تأمین اجتماعی حکم شده و قانون مذکور دارای جنبه حمایتی و ارفاقی است، لذا مستثنی نمودن مشمولین قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان مصوّب 1375/2/12 از شمول قانون حمایتی فوق مبنای قانونی ندارد و اطلاق نامه شماره /50/18881د/1402 مورخ 1402/3/16 معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی ساوه در حدی که متضمّن چنین استثنایی است، خلاف قانون و خارج از اختیار بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوّب سال 1392 ابطال می‌شود. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوّب 1402/2/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.
احمدرضا عابدی
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری