عصر قم - ایسنا / رسانه آمریکایی نوشته کارشناسان غربی درباره میزان اثرگذاری تحریم‌ها بر درآمد نفتی ایران و تقویت شراکت‌های راهبردی آن با متحدان اصلی‌اش ابراز تردید کرده‌اند.
کارشناسان معتقدند تحریم‌ها و قطعنامه‌های سازمان ملل که با سوءاستفاده تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) از اقدامات جبرانی مقرر در توافق هسته‌ای ذیل «سازوکار ماشه» علیه ایران بازگردانده شد، تاثیر چندانی بر فروش نفت ایران ندارند؛ موضوعی که چندین سال است منبع اصلی درآمد این کشور محسوب می‌شود.
روزنامه واشنگتن‌تایمز در گزارشی درباره واکنش ایران به بازگردانی تحریم‌ها و قطعنامه‌های سازمان ملل نوشت: کارشناسان می‌گویند بدون یک کارزار فشارچندجانبه، جمهوری اسلامی ایران ممکن است به طریقی تنبیه‌های در نظر گرفته شده برای آن را دور بزند.
بازار
چین یکی از متحدان اصلی ایران است که روزانه حدود 1.5 میلیون بشکه نفت از ایران وارد می‌کند و این صادرات میلیاردها دلار برای تهران درآمد دارد
آمریکا و دیگر کشورها طی چند سال از تحریم‌ها برای کاهش درآمد نفتی ایران استفاده کرده‌اند اما کار چندانی برای قطع کردن آن انجام نداده‌اند. افزایش اخیر فروش نفت ایران سوالات زیادی درباره چگونگی اثرگذاری تحریم‌های بازگردانی‌شده ایجاد کرده است.
«بهنام بن طالبلو» مدیر ارشد برنامه ایران در لابی صهیونیستی «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» گفت: «در سپتامبر شاهد افزایش شدید (صادرات نفت ایران) بودیم که نزدیک به روزانه 2 میلیون بشکه بود. مسلما این نشانه‌ای از موفقیت‌آمیز بودن تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران نیست. بنابراین، سوال من این است که اکنون با وجود در اختیار داشتن توجیه قانونی بین‌المللی برای اعمال فشار اقتصادی بیشتر علیه ایران، آیا این موضوع اراده یا تمایل کافی در واشنگتن را برای اعمال قدرت واقعی در راستای فشارحداکثری برمی‌انگیزد؟»
به گفته بن‌طالبلو، ایران به‌رغم افزایش فشارهای تحریمی غرب، هیچ گونه عزم یا آمادگی برای تغییر دادن راهبرد صادرات نفتی خود نشان نداده است.
ایران 587 میلیون بشکه در سال 2024 صادر کرد که 11 درصد از سال 2023 بشیتر بوده است و در آمد آن از این طریق 43 میلیارد دلار بوده است.
تداوم شراکت راهبردی ایران با متحدانش در میانه تحریم‌ها
رسانه آمریکایی در ادامه با ادعایی درباره همکاری‌های دفاعی ایران نوشت: «وزارت خزانه‌داری آمریکا به عنوان بخشی از فشار حداکثری ترامپ علیه تهران، اخیرا در ماه اکتبر تحریم‌های تازه‌ای را علیه پالایشگاه‌های مستقر در چین و ناوگان سایه بین‌المللی یا کشتی‌های ثبت‌نشده‌ای اعمال کرد که مواد و کالاهای قاچاق را به کشورهای تحریم‌شده منتقل می‌کنند. درآمد ایران از طریق فروش نفت به چین می‌تواند برای خریداری تسلیحات و فناوری‌های دفاعی از روسیه-یکی دیگر از شرکای بزرگ ایران استفاده شود.»
کارشناسان می‌گویند با وجود این که سازوکار ماشه شامل تحریم‌های تسلیحاتی سختگیرانه‌ای است که کشورها را از فروش یا انتقال تسلیحات به طرف‌های تحت تحریم منع می‌کند، مسکو ممکن است به دلیل تجاوزات مداوم در اوکراین احساس کند شکست‌ناپذیر است.
«جاناتان سایه» یک تحلیلگر محقق در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در این باره می‌گوید: «روسیه معتقد است که می‌تواند این جنگ را تحمل کند و ادامه دهد. بنابراین، از نظرشان آن‌ها به جنگ خود ادامه داده‌اند. آن‌ها واقعا مذاکره نکرده یا حتی ذره‌ای به " alt="عصر قم" width="100%" />
همکاری‌های آتی ایران-روسیه در 2 اکتبر و با فعال شدن توافقنامه شراکت جامع راهبردی میان تهران و مسکو تایید شد. این توافق شامل مفادی در زمینه برنامه‌های همکاری توسعه دفاعی و ابتکارهای آموزشی مشترک است. این توافقنامه شراکت راهبری همچنین شامل مفادی در زمینه همکاری در حوزه توسعه هسته‌ای است که تحریم‌های بازگردانی‌شده با سازوکار ماشه به دنبال جلوگیری از آن است.
توصیه معمار تحریم‌های ایران
در ادامه این مطلب با اشاره به دیدگاه «ریچارد نفیو» مدیر مرکز سیاست انرژی جهانی در دانشگاه کلمبیا که به «معمار تحریم‌های ایران» معروف است، مطرح شد: «نفیو می‌گوید آمریکا و اروپا اگر به جلوگیری از هسته‌ای شدن ایران امید دارند، باید راهبرد تحریمی خود را هماهنگ کنند.»
نفیو با اشاره به خارج شدن موضوع برنامه هسته‌ای ایران از دستورکار شورای امنیت سازمان ملل با پایان اعتبار قطعنامه 2231 که سند قانونی توافق هسته‌ای 2015 میان ایران و گروه 1+5 بود، بیان کرد: «به گمانم تاثیر بزرگ‌تر بر بخش اشاعه خواهد بود و احتمالا کار ایران را برای دست یافتن به قطعات و تجهیزات هسته‌ای دشوارتر خواهد کرد. اما اکنون دیگر مانند گذشته زیرساخت بزرگی در سازمان ملل وجود ندارد و تصور این که (این تحریم‌ها) اثر چشمگیری داشته باشند، دشوار است، مگر اینکه آمریکا، اروپایی‌ها و دیگران واقعا تمایل داشته باشند که بر اجرای تحریم‌ها پافشاری کنند.»
آمریکا متحدانش را در زمینه اجرای تحریم‌های ایران بلاتکلیف گذاشته است
واشنگتن‌تایمز در ادامه نوشت: «به‌رغم تلاش‌ها برای افزایش فشارها بر ایران پس از فعالسازی سازوکار ماشه، برخی نگرانند که واشنگتن رویکرد خودفریبانه‌ای را نسبت به ایران در پیش گرفته و به آن بی‌توجه باشد.»
بن‌طالبلو در این باره می‌گوید: «نبود بحث عمومی درباره موضوع باعث نگرانی من است، چون می‌تواند حس پیروزی را تقویت کند و در بلندمدت متحدان را بلاتکلیف بگذارد. سازوکار ماشه یک اقدام مقطعی و پایان‌یافته نیست. اکنون مسئله اجراست. فکر می‌کنم مطمئنا اراده قوی برای پیروز جلوه کردن و چندجانبه‌سازی دستاوردهای فشار حداکثری وجود دارد اما درباره همسو کردن روش‌ها، ابزارها و اهداف برای محقق کردن این امر، به‌ویژه در سمت آمریکای اقیانوس اطلس پرسش‌های بی‌پاسخ بیشتری وجود دارد.»
اعتبار قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل در سال 2015 به‌عنوان سند قانونی توافق هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 تصویب شد و زمینه لغو تحریم‌های بین‌المللی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران را فراهم کرد، در تاریخ 18 اکتبر 2025 پایان یافت. این قطعنامه از 26 مهرماه 1394 به اجرا درآمد و دوره 10 ساله آن فردا (26 مهرماه 1404) به پایان می‌رسد.
در ماه‌های اخیر، شماری از کشورهای غربی از جمله تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) تلاش کرده‌اند از طریق تحریف بندهای این قطعنامه، برخی از محدودیت‌ها را با «سازوکار ماشه» علیه ایران حفظ کنند. این در حالی است که تروئیکای اروپا به تعهدات خود طبق توافق مبنی بر تلاش برای عادی‌سازی روابط تجاری با ایران عمل نکرده است.
ایران این اقدام را «غیرقانونی و فاقد وجاهت حقوقی» دانسته و تاکید کرده است که با پایان اعتبار قطعنامه 2231، تمامی محدودیت‌های تسلیحاتی و موشکی مندرج در آن از نظر حقوق بین‌الملل منتفی می‌شود.