عصر قم - برنا / با وجود تمامی تاکید‌ها بر مضر بودن سیگار و آسیب‌های ناشی از آن، فروش سیگار در ایران غیرقانونی نیست و بازار مصرف آن به خصوص در بین نوجوانان و جوانان بسیار گرم است.
در سال‌های اخیر، تصویر جوانان و نوجوانانی که در پارک‌ها، کافه‌ها یا حتی محوطه دانشگاه سیگار به دست نشسته‌اند، تصویر عجیبی نیست. آنچه زمانی در جامعه ایران رفتاری مردانه و پنهان شناخته می‌شد، امروز با عبور از مرز‌های سن و جنسیت، به عادتی رایج میان بخشی از نسل جدید بدل شده است.
نکته‌ای که باید به آن توجه شود غیرقانونی بودن فروش سیگار به افراد زیر 18 سال است که نه به آن توجه می‌شود و نه عدم رعایت آن پیگیری می‌شود. با وجود قوانین خاص برای فروش سیگار، همچنان در دسترس بودن آن باعث شده است مصرف دخانیات در نوجوانان و جوانان به درستی کنترل نشود.
بازار ![]()
مصرف سیگار با تصاویر هشداردهنده روی پاکت‌ها و قوانین محدودکننده نه تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه در میان نوجوانان و به‌خصوص دختران، روندی صعودی دارد. این واقعیت، بیش از هر چیز نشان‌دهنده شکاف عمیق میان سیاست‌گذاری رسمی و واقعیت اجتماعی است؛ شکافی که پر کردن آن تنها با بروشور و شعار ممکن نیست.
در نتیجه‌ی اینکه سن اولین بار امتحان کردن سیگار بسیار پایین آمده است، سن شروع به مصرف آن هم تا 13 الی 15 سالگی کاهش پیدا کرده و زنگ خطر سلامت در جامعه را به صدا درآورده است.
زهرا محسنی‌فرد، جامعه شناس و پژوهشگر مسائل نوجوانان، در گفت‌و‌گو با برنا ضمن اشاره به تغییرات حوزه زنان گفت: علاوه بر اینکه سن مصرف دخانیات پایین آمده، این امر از بیش از پیش به امر زنانه‌ای تبدیل شده است.
وی در خصوص نقش سیگار برای پذیرش در گروه‌های دوستی نوجوانان می‌گوید: استعمال دخانیات همراه با خودش نماد و تعریفی برای فرد می‌آورد که باعث می‌شود فرد در جمعی پذیرفته شود وگرنه تاثیر جسمانی که بر بدن دارد مد نظر نیست.
وی متعقد است: اگر نوجوان این کار را در جمع انجام ندهد و مصرف دخانیات و سیگار باشد، اما او شرکت نکند، این طرد شدن و پذیرفته نشدن برای نوجوانان دردناک است پس میل بیشتری به مصرف آن دارند.
وی افزود: یکی از مهمترین دلایلش پذیرفته شدن در جمع هست، اما به نظرم اگر این سوال را از خود بچه‌ها بپرسید ممکن است دلایل‌شان متفاوت باشد.
وی ضمن اشاره به مهمترین مسئله‌ای که در خانواده و جامعه باعث بروز این مسائل می‌شود گفت: یکی از مسائلی که دامن می‌زند عدم پذیرش و دریافت محبت عمیق و غیر مشروط است. مورد دیگری که می‌تواند تاثیرگذار باشد نبود احساس امنیت و روابط امن در خانواده و جامعه است.
این جامعه شناس در توصیه راهکار‌های موجود می‌گوید: باید ببینیم انواع عللی که بچه‌ها به دخانیات گرایش پیدا می‌کنند چیست و بر مبنای آن سراغ راهکار برویم. اگرچه راهکار‌ها متفاوت خواهد بود به نسبت انواع نوجوان‌ها ولی یکی از راه‌ها این است که اجازه دهیم این رفتار‌ها حتی اگر زمانی بروز کرد در گام اول در لایه آشکار و در درون خانواده اتفاق بیوفتد؛ یعنی نوجوان مجبور نباشد این رفتار را پنهان کند. فضا امن باشد تا بتواند با خانواده در میون بگذارد و درباره آن صحبت کند.
وی ضمن بیان اینکه ترک کردن نوجوان کاملاً باید متفاوت از نحوه ترک کردن بزرگسال باشد افزود: من فکر می‌کنم شاید یکی از موثرترین راه‌ها این است که ببینیم نوجوان به دنبال ایجاد کدام احساس سراغ سیگار می‌رود. آیا نیاز به هیجان بیشتر یا پذیرفته شدن در جمع دارد؟ و آن نیاز به طریق دیگری تامین شود تا جایگزین سیگار شود.
وی ضمن اشاره به پیش‌فرض بالاتر بودن مصرف دخانیات در دختر‌ها خاطر نشان کرد: اینطور نیست که مصرف دخانیات در دختران بیشتر باشد و در عقبه تاریخی و پیش زمینه ذهنی جامعه ما هر آسیبی که در جنسیت ضرب می‌شود دردناک‌تر است. نه فقط در مورد سیگار کشیدن بلکه مثلاً دزدی هم اتفاق بیوفتد برای زنان سخت‌تر است تا مردان. هر هر آسیب و مسئله اجتماعی و جرمی نه فقط در ایران بلکه در تمامی جوامع چنانچه در جنسیت ضرب بشود تابوی بیشتری دارد و این مسئله به قدمت تاریخ است.