عصر قم - زومیت / سرطان قلب از نادرترین انواع سرطان در بدن به‌شمار می‌رود، اما در مواردی که رخ می‌دهد، معمولاً بسیار تهاجمی است و می‌تواند زندگی فرد را به خطر بیندازد.
ازآنجا که تمام بافت‌ها و اندام‌های بدن از میلیاردها یا حتی تریلیون‌ها سلول تشکیل شده‌اند، سرطان می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن ایجاد شود. با‌این‌حال، برخی از قسمت‌های بدن مانند قلب کمتر در معرض ابتلا به سرطان هستند. مطالعات نشان داده‌اند فقط حدود 3 نفر از هر 10 هزار نفر به سرطان قلب مبتلا می‌شوند. درمقابل، از هر 20 زن، یک نفر در طول عمر خود به سرطان سینه مبتلا می‌شود. اما چرا سرطان قلب این‌قدر نادر است؟
بازار ![]()
به‌نظر می‌رسد سلول‌های قلب ویژگی‌های منحصر به‌فردی دارند که آن‌ها را دربرابر سرطان بسیار مقاوم می‌سازد. جولی فیلیپی، استادیار جراحی قلب و قفسه سینه و مهندسی زیستی در دانشگاه پیتسبورگ در مطلبی در وب‌سایت کانورسیشن به این موضوع پرداخته است.
سرطان چگونه آغاز می‌شود؟
سلول‌ها برای رشد، جایگزینی سلول‌های پیر یا فرسوده و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده تقسیم می‌شوند. این فرآیند «تقسیم سلولی» نام دارد. سرعت تقسیم سلول‌ها بسته به نوع آن‌ها، عملکردشان و همچنین سن فرد، متفاوت است. برای مثال، سلول‌های رویان در حال رشد، بسیار سریع، به‌طور متوسط چهار بار در سه روز تقسیم می‌شوند. سلول‌های پوست، مو و ناخن به‌طور منظم در طول عمر انسان جایگزین می‌شوند. سلول‌های استخوان نیز با نرخی تقسیم می‌شوند که هر 10 سال یک اسکلت کاملاً جدید در بدن شکل می‌گیرد.
فرآیند تقسیم سلولی به‌شدت تحت کنترل مجموعه‌ای از نقاط بازرسی مولکولی است. در طول تقسیم، ژن‌های موجود در DNA نسخه‌برداری و به‌طور مساوی بین دو سلول دختر توزیع می‌شوند. آسیب‌دیدگی این ژن‌ها که ممکن است براثر مواجهه با مواد شیمیایی مضر یا تشعشات ایجاد شود، می‌تواند به جهش‌هایی منجر شود که زمینه‌ساز بیماری هستند. البته برخی جهش‌ها نیز به‌صورت تصادفی رخ می‌دهند. هنگامی که این جهش‌ها در ژن‌هایی اتفاق می‌افتند که تقسیم سلولی را تنظیم می‌کنند، احتمال بروز سرطان وجود دارد.
چه چیزی از سلول‌های قلب در برابر سرطان محافظت می‌کند؟
گرچه قلب اولین اندامی است که در مراحل اولیه رشد جنینی شکل می‌گیرد و فعالیت خود را آغاز می‌کند، سلول‌های قلب در دوران بزرگسالی به‌ندرت تقسیم می‌شوند. پس از تولد، نرخ تقسیم سلول‌های قلب به‌شدت کاهش می‌یابد و پس از 20 سالگی این روند حتی کندتر می‌شود. در واقع، در طول یک عمر متوسط، کمتر از 50 درصد از سلول‌های قلب جایگزین می‌شوند. به عبارت دیگر، نیمی از سلول‌های قلبی که با آن‌ها به دنیا آمده‌اید، تا پایان عمر وظیفه پمپاژ خون را برای بدن شما بر عهده دارند.
نرخ پایین تقسیم سلولی، احتمالاً مهم‌ترین سد دفاعی قلب دربرابر سرطان است. هر چه سلول کمتر تقسیم شود، احتمال خطا در کپی‌برداری از DNA کمتر می‌شود. از سوی دیگر، موقعیت فیزیکی قلب درون قفسه سینه آن را از برخی عوامل سرطان‌زا مانند نور خورشید (برای پوست) یا مواد استنشاقی (برای ریه‌ها) محافظت می‌کند. البته، همین ویژگی محافظتی قلب با معایبی مانند توانایی پایین ترمیم یا جایگزینی سلول‌های آسیب‌دیده براثر بیماری، آسیب‌دیدگی یا پیری همراه است.
چرا با وجود تمام این‌ها، گاهی سرطان قلب رخ می‌دهد؟
با وجود مقاومت بالای سلول‌های قلب در برابر سرطان، تومورها می‌توانند در قلب شکل بگیرند. در بیشتر موارد، سلول‌های سرطانی از بخش دیگری از بدن به قلب مهاجرت کرده‌اند (فرآیندی که متاستاز نام دارد). برخی سرطان‌ها مانند سرطان پوست یا سرطان‌هایی که در قفسه سینه ایجاد می‌شوند، احتمال بیشتری برای گسترش به قلب دارند، هرچند این اتفاق نیز نادر است.
زمانی که سرطان در قلب اتفاق می‌افتد، معمولاً بسیار تهاجمی و خطرناک است. مطالعه‌ای که بیش از 100 هزار مورد سرطان قلب در ایالات متحده را بررسی کرده بود، نشان داد بیمارانی که تحت عمل جراحی و شیمی‌درمانی قرار گرفته بودند، نسبت به سایر بیماران عمر بیشتری داشتند.
درمان موفق سرطان نیازمند همکاری چند حوزه پزشکی از جمله مراقبت‌های تسکینی (برای کاهش درد و علائم) و پزشکی تلفیقی است که به پیوند جسم، ذهن و روح توجه دارد.
سرطان قلب و سرنخ‌هایی برای بازسازی قلب
درک چگونگی تقسیم سلول‌های قلب و عوامل مؤثر بر این فرآیند، می‌تواند سرنخ‌های مهمی درباره بیماری‌های قلبی و راه‌های درمان آن‌ها به ما بدهد.
برای مثال، تحقیقات در زمینه تقسیم سلول‌های قلبی به دانشمندان کمک کرده است بهتر بفهمند چرا قلب پس از حمله قلبی قادر به ترمیم کامل نیست. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که اگرچه قلب‌های بیمار سلول‌های بیشتری در حال تقسیم دارند، همچنان نمی‌توانند به‌تنهایی بهبود یابند.
فناوری‌های نوین، مانند توانایی برنامه‌ریزی مجدد سلول‌های خونی به سلول‌های قلبی، این امکان را برای پژوهشگران فراهم کرده است که مدل‌های جدیدی برای مطالعه بیماری‌های قلبی بسازند و در آینده، به بازسازی قلب دست یابند. این مسیر افق‌های تازه‌ای برای درمان بیماری‌های قلبی ازجمله سرطان قلب، می‌گشاید.