بزرگنمايي:

عصر قم - ایرنا / رئیس پاگواش در گفت‌وگو با ایرنا؛
شهرستانی: هیچ کس نمی‌تواند از ایران بخواهد که غنی‌سازی را متوقف کند
تهران- رئیس سازمان پاگواش گفت: هیچ فرد عاقلی نمی‌تواند از ایران بخواهد تولید سوخت رآکتورهای خود را متوقف کند و به حسن نیت دیگران وابسته شود. ما شاهد حسن نیت واقعی از سوی دیگران در قبال ایران نبوده‌ایم و تقریباً 50 سال پس از انقلاب اسلامی، این انتظار کاملاً غیرمنطقی است.
«سازمان پاگواش» سازمانی بین‌المللی است که با هدف کاهش خطرات ناشی از تسلیحات هسته‌ای و سایر سلاح‌های کشتار جمعی فعالیت می‌کند. این سازمان از طریق گفت‌وگوهای غیررسمی میان دانشمندان، سیاستمداران و کارشناسان تلاش می‌کند تا راه‌حل‌های علمی مبتنی بر شواهد برای مسائل امنیت جهانی ارائه دهد. رئیس، دبیرکل و چندتن از اعضای این سازمان روزهای 28 و 29 اردیبهشت ماه از جمله مدعوین و سخنرانان مجمع گفت‌وگوی تهران در دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه بودند.
بازار
با «حسین شهرستانی» رئیس پاگواش در حاشیه این مجمع گفت‌وگوی کوتاهی داشتیم که متن آن به شرح زیر است:
شما و اعضای پاگواش از لزوم تمیز قائل شدن میان استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای و نظامی سازی آن سخن می‌گویید و بر دسترسی همه کشورها به فناوری صلح آمیز تاکید دارید، بر همین اساس، نظر شما در خصوص خواست ایالات متحده برای «غنی سازی صفر» در ایران چیست؟
غنی‌سازی و استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای برای منافع مردم، اقتصاد و توسعه در معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) به‌عنوان یکی از ارکان اصلی این معاهده تثبیت شده است. بنابراین، استفاده از این انرژی برای هر هدفی غیر از اهداف صلح‌آمیز کاملاً غیرقابل‌قبول، غیرقانونی و مغایر با NPT است. در نتیجه اینکه از کشوری بخواهیم به هیچ عنوان غنی‌سازی نداشته باشد، صرفاً یک شعار است که شاید برای مصرف داخلی در برخی کشورها مطرح می‌شود، اما هیچ‌کس نمی‌تواند این حق را انکار کند.
در مورد غنی‌سازی در سطح پایین برای تولید سوخت رآکتورهای نیروگاه بوشهر و برنامه‌های آینده ایران برای ساخت نیروگاه‌های دیگر و گسترش فعالیت‌های هسته‌ای در مناطق مختلف کشور، این موضوع کاملاً مورد حمایت جامعه بین‌المللی قرار دارد. چرا؟ زیرا ایران به‌عنوان یک کشور مستقل حق دارد به خود متکی باشد و سوخت موردنیاز رآکتورهای خود را تولید کند، به‌ویژه با توجه به تجربه بسیار بد گذشته‌اش با جامعه بین‌المللی که از تأمین سوخت موردنیاز ایران خودداری کرده بود.
بنابراین، هیچ فرد عاقلی نمی‌تواند از ایران بخواهد تولید سوخت رآکتورهای خود را متوقف کند و به حسن نیت دیگران وابسته شود. ما شاهد حسن نیت واقعی از سوی دیگران نبوده‌ایم و تقریباً 50 سال پس از انقلاب اسلامی، این انتظار کاملاً غیرمنطقی است.
صراحتاً بگویم، اگر با سیاست‌گذاران ایرانی یا حتی افراد عادی در رسانه‌ها یا خیابان‌ها صحبت کنید – همان‌طور که من با بسیاری از ایرانی‌ها گفت‌وگو کرده‌ام – آن‌ها همواره با یک زبان صحبت می‌کنند که ما نمی‌خواهیم تسلیحات هسته‌ای تولید کنیم، بلکه به‌دنبال استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای برای توسعه کشورمان هستیم.
این موضع آن‌ها ثابت و یکپارچه است، درحالی‌که طرف دیگر مذاکرات پیام‌های متناقضی ارسال می‌کند. در جلسات مذاکره، آن‌ها می‌گویند: «ما حق ایران برای استفاده صلح‌آمیز را می‌پذیریم، اما تضمین می‌خواهیم که این فعالیت‌ها هرگز به سمت تسلیحاتی شدن نرود»، که این خواسته منصفانه است. اما همین افراد وقتی به کشورشان بازمی‌گردند، می‌گویند: «ما خواستار توقف کامل غنی‌سازی هستیم»، درحالی‌که می‌دانند این نه‌تنها برای ایران، بلکه برای سایر اعضای NPT نیز غیرقابل‌قبول است. اگر بتوانند این کار را با ایران انجام دهند، می‌توانند هر کشور دیگری را نیز از حق استفاده صلح‌آمیز محروم کنند، که این غیرقابل‌قبول است.
آژانس بین المللی انرژی اتمی و برخی طرف های ثالث از ایران میخواهند در خصوص استفاده صلح آمیز خود از انرژی هسته‌ای اعتماد سازی کند، به اعتقاد شما مولفه‌های این اعتمادسازی چیست؟
همکاری با آژانس و شفافیت بسیار حیاتی است، اما تنها در صورتی که طرف مقابل نیز به تعهدات خود پایبند باشد؛ این یک مسیر دوطرفه است. نمی‌توان از ایران خواست شفافیت، همکاری و بازرسی را بپذیرد، بدون اینکه طرف مقابل به تعهدات خود عمل کند یا تحریم‌ها را لغو نماید. برای ایجاد اعتماد، همان‌طور که گفته شد، هر دو طرف باید در این فرآیند مشارکت کنند؛ مثل رقصیدن است که به دو نفر نیاز دارد.
به‌ویژه ایالات متحده باید همزمان با درخواست از ایران برای نشان دادن تعهد خود، پیشنهادهای مشخصی ارائه دهد تا حسن نیت بین دو طرف ایجاد شود. این یک مسیر دوطرفه است و ایران مشکلی با آن ندارد. در واقع، ایران اعلام کرده که آماده اجازه دادن به بازرسی‌های آژانس است، حتی اگر برخی بازرسان آمریکایی در این بازرسی‌ها حضور داشته باشند.
ایران با بازرسی از تأسیسات غنی‌سازی خود مشکلی ندارد، اما این مشروط به آن است که طرف مقابل نیز به تعهدات خود به‌صورت قابل راستی‌آزمایی عمل کند. صرفاً گفتن اینکه «من تحریم‌ها را لغو می‌کنم» یا لغو تحریم‌ها در یک روز و اعمال دوباره آن‌ها در روز بعد کافی نیست. تعهد به لغو تحریم‌ها علیه ایران باید به‌صورت پایدار و قابل‌ راستی‌آزمایی باشد.