چاپ

عصرقم- حجت‌الاسلام و المسلمین ناصرالدین انصاری قمی، در نشست قم پژوهی که امروز با موضوع عالمان قمی در سده اخیر در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد، عنوان کرد: صدمین سالگرد تاسیس حوزه علمیه قم سبب شد که به جمع آوری، ثبت و ضبط اسامی علمای سد سال اخیر قمی مشغول شوم.

وی بیان کرد: در جلد اول «اختران قم» علمای سال‌های 1300 تا 1400 قمری را شرح دادم که در میان آن‌ها شخصیت‌های بزرگی مانند سید صادق قمی، شیخ عباس قمی و... هستند و در جلد دوم علمای 1400 تا 1442 معرفی شدند که در این جلد خاندان شناسی فضلا نیز مورد بحث قرار گرفته است.

وی تاکید کرد: در این کتاب فقط علمای قمی الاصل معرفی شدند و آن‌هایی که فقط در قم به دنیا آمدند و مادر قمی داشتند آورده نشده‌اند.

وی ادامه داد: حضور، حمایت و خلوص علمای قمی سبب موفقیت آیت الله عبدالکریم حائری در تاسیس حوزه علمیه قم شد و اگر علمای قم حمایت نمی‌کردند این کار شدنی نبود.

حجت‌الاسلام و المسلمین انصاری قمی اضافه کرد: علمای قم، منصب‌ها و مقام‌های خود را برای تحقق این امر کنار گذاشتند و آیت الله شیخ مهدی حکمی و آیت‌الله شیخ عباس قمی اعلام کردند که مقلدهای ما وجوهات را برای ما نیاورید و به آیت‌الله حائری بدهید.

وی با بیان اینکه اگر دعوت علمای قم و اصرار آن‌ها برای نگهداشتن آیت‌الله حائری در قم نبود حوزه علیمه جایگاه فعلی خود را نداشت، ادامه داد: آیت‌الله ابوالقاسم قمی رساله خود را برای چاپ فرستاده بود اما با ورود عبدالکریم حائری رساله خود را پس گرفت؛ این‌ها برای نقل تاریخی خوب است و دیگر اتفاق نمی‌افتد.

این پژوهشگر بیان کرد: زمانی که آیت‌الله حائری وارد قم شد مدتی را در منزل آیت‌الله مهدی حکمی ساکن بود و علمای قم برای بحثی پیش ایشان رفتند و بعد از اتمام بحث‌ها متوجه شدند که ایشان می‌تواند حوزه‌ای ماندگار تشکیل بدهد به همین خاطر مجدد نزد ایشان برگشتند و اصرار کردند که در قم بماند و ایشان نیز استخاره‌ای کرد که آیه « وَ اتُونی بِاَهلِکُم اَجمَعینَ» آمد.

وی یادآور شد: حوزه علمیه قم در رجب 1400 قمری تاسیس شد و احمدشاه قاجار، محمد حسن میرزای ولیعهد و سردارسپه برای تبریک به قم آمدند؛ زیرا نقطه عطفی در تاریخ تشیع در ایران و قم شکل گرفت.

حجت‌الاسلام و المسلمین انصاری قمی اظهار کرد: ایجاد 22 بیت علمی که در اثر حرکت و تاسیس حوزه علمیه صورت پدید آمده بودند، برگزار مجالس خطابه و پرورش علمای بزرگ از جمله برکات حضور آیت الله عبدالکریم حائری در قم بود.

این پژوهشگر با بیان اینکه شهرقم از قرن دوم، سوم و چهار پیشینه و سابقه علمی داشته است، گفت: از زمانی که اشعریون به قم آمدند زمینه علمی قم شکل گرفت و اکثر محدثین از خاندان اشعری هستند.

حجت‌الاسلام و المسلمین انصاری قمی ادامه داد: قم محل نزول و اقامت محدثین سایر شهرها بوده است و از گذشته پیشینه علمی داشته است به همین خاطرعبارت بازتاسیس حوزه علمیه نیز درست است.

وی عنوان کرد: میرزا قمی حوزه کوچکی در قم ایجاد کرد و افراد مختلفی به قم آمدند؛ اما با فوت ایشان شاگردانش پراکنده شدند و حوزه علمیه قم افول کرد و علما برای تحصیل به شهرهای دیگر از جمله تهران و نجف می‌رفتند و در قم فقط علمای محلی بودند که در خانه‌ها و مساجد تدریس می‎کردند.

این پژوهشگر اضافه کرد: با وورد شیخ عبدالکریم حائری به قم، حوزه علمیه قم جان دوباره گرفت و این حوزه کنونی با گذشته قابل مقایسه نیست به همین خاطر از عبارت تاسیس حوزه‌های علمیه استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: از قرن دوم و سوم تالیفاتی از قمی‌ها موجود است و قدیمی‌ترین کتاب شیعه از نواده احمدبن محمد بن عیسی اشعری قمی است و اگر روایت‌هایی که قمی‌ها جمع‌آوری کردند را از کتاب کافی کلینی استخراج کنیم هزاران روایت از اشعری‌ها به دست می‌آید.

حجت‌الاسلام و المسلمین انصاری قمی با اشاره به اینکه 180 محدث اشعری در در قرن دوم، سوم و چهارم داریم، بیان کرد: در نظرم دارم که فهرستی از خدمات و کتاب های قمی ثبت و ضبط کنم.

حوزه علمیه نجف، مادر حوزه‌های علمیه است

وی با بیان اینکه در حال حاضر حوزه قم چیزی کمتر از حوزه نجف ندارد، اظهار کرد: حوزه علمیه نجف بسیار درخشان است و کمتر حوزه علمیه‌ای به پای گذشته حوزه نجف می‌رسد؛ زیرا علمای بزرگ و نام آور فراوانی دارد که در حوزه قم کمتر هستند اما در قم نیز بعد از آیت‌الله بروجردی با موسوعه‌های فخرآفرین روبه رو می‌شویم.

حجت‌الاسلام و المسلمین انصاری قمی با بیان اینکه حوزه نجف مادر حوزه‌های علمیه است، افزود: حوزه‌های علمیه قم و نجف مکمل یکدیگر هستند و هر کدام ویژگی های خود را دارند.

وی یادآور شد: حوزه علمیه قم در زمان آیت‌الله بروجردی و بعد از ایشان اوج گرفت و حوزه قم فقیه پرور است و تولیدات سال‌های اخیر حوزه علمیه قم با پیشینه طولانی حوزه علمیه نجف برابری می‌کند.

خدمات اجتماعی علما در قم

وی بیان کرد: بعد از ورود آیت‌الله عبدالکریم خدمات اجتماعی متعددی صورت گرفت برای مثال اولین بیمارستان به سبک جدید در قم ساخته شد، کتابخانه منظم (کتابخانه مدرسه فیضیه) در قم تاسیس شد، وقتی در خرداد 1313 در قم سیل آمد آیت‌الله عبدالکریم حائری، آستین همت بالا زد و برای سیل زدگان یک محله مهندسی ساز و منظمی به نام محله معصومه پشت میدان نو تاسیس کرد.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه مسجد و مدرسه سازی‌های متعددی توسط علما انجام شده است، ادامه داد: ساخت مسجد اعظم و ساخت کتابخانه مسجد اعظم از جمله اقدامات آیت‌الله بروجردی بوده است.

وی با بیان اینکه بعد از آیت‌الله بروجردی نیز بنیادهای اجتماعی جهانی در قم تاسیس شد، عنوان کرد: بیمارستان آیت الله گلپایگانی، کتاب خانه آیت الله مرعشی و دارتبلیغ اسلامی از دیگر اقدامات اجتماعی علما در قم است و امروزه نیز آیت‌الله سیستانی در کشورهای مختلف اقدام به انجام کارهای عام المنفعه مختلفی کرده است.

وی ادامه داد: آیت الله مرتضی حائری در دو زمینه تدریس و پرورش شاگردان و فقیه‌های بزرگ و انجام کارهای اجتماعی حضوری پررنگ داشته که تاسیس انجمن مبارزه با فقر، انجمن سرپرستی و تکفل ایتام، محله یزدانشهر و صندوق ذخیره علوی از جمله آن‌ها است که هنوز هم فعال هستند و از آن ها الگوبرداری می‌شود.

حجت‌الاسلام و المسلمین انصاری قمی یادآور شد: علما در طول تاریخ در خدمات اجتماعی و عام المنفعه فراوانی انجام دادند اما این خدمات به درستی معرفی نشده است و مردم از آن ها آگاهی ندارند.