چاپ

عصر قم - باشگاه خبرنگاران / سالنامه مهاجرت رصد خانه ایران جمعیت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور را اعلام کرد.
تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور به مرور و با افزایش جمعیت دانشجویان، از حدود 19 هزار نفر در سال 2003 افزایش یافته است و به حدود 53 هزار نفر در سال 2017 رسیده است.
علی رغم اینکه تعداد دانشجویان بین المللی ایرانی روندی فزاینده داشته است؛ اما تعداد آن‌ها در سال‌های اخیر ثابت شده و در تراز 52 هزار نفر ثابت باقی مانده است. استراتژی‌های جذب دانشجویان بین المللی در کشور‌های مختلف و افزایش میل به جابه جایی در میان دانشجویان موجب رشد سریع جمعیت دانشجویان بین المللی در جهان شده است، اما نرخ رشد جمعیت دانشجویان بین المللی ایرانی در قیاس با نرخ رشد جمعیت دانشجویان بین المللی در جهان کندتر بوده است.
بدین ترتیب، سهم دانشجوفرستی ایران از کل بازار دانشجویان بین المللی جهان از سال 2012 روندی کاهشی به خود گرفته و از حدود 3/1 درصد به حدود 9 دهم درصد رسیده است.
بدین ترتیب، علی رغم روند صعودی جمعیت دانشجویان خروجی، اما رتبه ایران در میان کشور‌های دانشجوفرست، تغییرات قابل توجهی داشته است. در سال 2000، کشور ایران، دارای رتبه 26 ام در اعزام دانشجویان بین المللی بوده است که تا سال 2003 روندی صعودی طی کرده و به بیشترین میزان خود، یعنی رتبه 29 جهان نائل میگردد. اگر چه در بازه سال‌های 2003 تا 2012 میالدی، این رتبه روندی کاهنده به خود می‌گیرد، به طوری که در سال 2012 به کمترین مقدار یعنی رتبه دوازدهم میرسد، ولی در ادامه روندی صعودی را طی کرده و به رتبه بیستم دانشجوفرستی در سال 2017 دست می‌یابد.
بر اساس نتایج پیمایش سنجش میل به مهاجرت دانشجویان و فارغ التحصیالن ایرانی در سال 1397 توسط رصدخانه مهاجرت ایران که 925 نفر در آن شرکت کرده اند، از میان 30 عاملی که در دانشجویان و فارغ التحصیلان برای مهاجرت انگیزه ایجاد می‌کند، ناامیدی از اصلاح امور کشور، سطح درآمد و تناسب آن با هزینه ها، امکان پیشرفت شغلی، نظم و قانونمداری جامعه، علاقه به کسب سابقه تحصیلی یا کاری در خارج از کشور، شایسته ساالری، امکان یافتن شغل ومیل به تجربه زندگی در خارج از کشور، به ترتیب هشت عامل اصلی انگیزاننده هستند.
همچنین اگرچه پیش از تحولات اقتصادی در سال‌های 1397 و 1398 به واسطه بازگشت تحریم ها، حدود 30 درصد از دانشجویان تمایل به مهاجرت داشته اند، اما این تحولات موجب افزایش این میل تا 63 درصد شده است.
با این وجود، باید در نظر داشته باشیم که میان تمایل به مهاجرت و اقدام به مهاجرت تفاوت بسیاری است. بنابر پیمایش‌های گالوپ در سال 2017 بیش از 700 میلیون نفر از جمعیت جهان میل به مهاجرت دارند.
در این سال طبق آمار بانک جهانی، تعداد مهاجران در جهان 266 میلیون نفربوده است. این واقعیت ً میل نشان می‌دهد که در کل جهان بسیاری از مردم صرفا به مهاجرت دارند و کمتر برنامه ریزی و اقدام عملی در این مسیر می‌کنند.
به عبارت دیگر، بسیاری از دانشجویان و یا فارغ التحصیلانی که به مهاجرت از کشور می‌پردازند و یا برای مهاجرت در آینده برنامه ریزی می‌کنند، امکان بیرونی ایفای نقش در جهت اصلاح و پیشرفت ایران ندارند و بعضادر صورتی که بخشی از محرک‌های آنان برای مهاجرت در بستر دیگری پاسخ داده شود، تصمیم به ماندن در کشور خود می‌گیرند.
22 درصد از افراد علاقه خودبه ایفای نقش در جهت اصلاح و پیشرفت کشور را کم و یا خیلی کم عنوان کرده اند؛ در حالی که حدود 60 درصد از آنان علاقه زیاد و یا بسیار زیادی به اصلاح امور کشور دارند.
از طرف دیگر، بیش از نیمی از افراد بر این باورند که امکان بیرونی این موضوع برای آن‌ها کم و خیلی کم است؛ لذا بهبود زیرساخت‌های کشور و فراهم کردن بستری برای بهره گیری از منافع دانشجویان و تحصیل کرده، تأثیر بسزایی روی تصمیم افراد برای مهاجرت و یا امکان بازبهره مندی از آنان پس از مهاجرت می‌تواند داشته باشد.