چاپ

عصر قم - قم- آیت الله صافی گلپایگانی در نوشتاری آورده است: حقیقت این است، با کلماتی که حروفش 29 حرف بیشتر نیست، نمی‎توان بزرگ بنده خاص و مخلص خدا، که در آیاتی از قرآن خداوند او را وصف کرده، مدح کرد.

به گزارش خبرگزاری مهر ، آیت الله صافی گلپایگانی در نوشتاری آورده است: حقیقت این است، با کلماتی که حروفش 29 حرف بیشتر نیست، نمی‌توان بزرگ بنده خاص و مخلص خدا، که در آیاتی از قرآن خداوند او را وصف کرده، مدح کرد.
این متن به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
در میدانی که پیامبر اعظم، عقل کل، خاتم رسل و هادی سبل صلّی ‎الله علیه و آله وسلّم ، بر حسب احادیث معتبر و مشهور بین ‎المسلمین، از حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام، آن همه تمجیدات و تعریفات رسا و پر از معنا فرموده باشد و او را با حق و با قرآن، و حق و قرآن را با او و لازم الاتصال و غیر قابل افتراق دانسته باشد و گاه فرموده باشد:
«وَ الَّذِی نَفْسِی بِیدِهِ لَوْ لَا أَنْ‏ تَقُولَ‏ طَوَائِفُ‏ مِنْ‏ أُمَّتِی‏ فِیکَ مَا قَالَتِ النَّصَارَی فِی ابْنِ مَرْیمَ لَقُلْتُ الْیوْمَ فِیکَ مَقَالًا لَا تَمُرُّ بِمَلَإٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ إِلَّا أَخَذُوا التُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیکَ لِلْبَرَکَهِ .»(1)
و گاهی با زبان معجزْ بیان و حقیقت‌ترجمان، فرموده باشد: «لَوْ أَنَّ الْبَحْرَ مِدَادٌ وَ الْغِیاضَ أَقْلَامٌ وَ الْإِنْسَ‏ کُتَّابٌ‏ وَ الْجِنَّ حُسَّابٌ مَا أَحْصَوْا فَضَائِلَکَ یا أَبَا الْحَسَنِ .»(2) یا ارزش یکی از میدان‌های جهاد آن مجاهد فی سبیل‎الله را در راه اعلای کلمه الله و دفاع از حق، افضل از عبادت جنّ و انس و یا تمام امّت معرفی کرده باشد، دیگران در مدح و ثناء آن حضرت چه می‌توانند بگویند؟!
از آن شخصیت عظیم که بعد از رسول خدا صلّی‌‎الله علیه و آله و سلّم اشرف کلمات الهیه، اکبر آیات ربّانیه ، ادلّ دلایل جامعه، اتمّ براهین ساطعه ، وسایل کافیه و مظهر العجایب و معدن الغرایب است و مالک کلّ عظمت‌های انسان مافوق و برتر و خلیفه ‎الله بر حق است و دوستی او عنوان صحیفه مؤمن و علامت طهارت مولد است، اگر انسان، همه زبان‌های گویا را در دهان داشته باشد و با هر کدام از آنها جاودانه مدح و ثنا بگوید، از حرف نخستین مدح او، بیشتر نخواهد گفت و زبان حالش این شعر خواهد بود:
این شرح بی‌نهایت کز وصف یار گفتند حرفی است از هزاران کاندر عبارت آمد
حقیقت این است که با جمله‌ها و کلماتی که حروف آنها از بیست و نه حرف بیشتر نیست، نمی‌توان از بزرگ بنده خاص و مخلص خدا، که در آیات بسیاری از قرآن، خداوند متعال، خود او را وصف و مدح فرموده است، توصیف و ستایش کرد؛
وَ إن قَمِیصاً خیطَ مِنْ نَسْجِ تِسْعَهٍ وَ عِشْرینَ حَرْفاً عَنْ مَعالیهِ قَاصِرٌ
مدایح شایسته‎ای که از آن امام عظیم، رهبر موحّدان، پیشوای مجاهدان، سرور زهّاد و دادگران و امیرمؤمنان شده، هر چه رسا و شیوا بوده، به ناحیه‌ای از نواحی عظمت آن حضرت اشارت دارد.
آن که در مجلس معاویه و به درخواست و اصرار او، امام را به این سخنان توصیف کرد:
« کَانَ وَ اللهِ‏ بَعِیدَ الْمُدَی‏ شَدِیدَ الْقُوَی یقُولُ فَصْلًا وَ یحْکُمُ عَدْلًا یتَفَجَّرُ الْعِلْمُ مِنْ جَوَانِبِهِ وَ تَنْطِقُ الْحِکْمَهُ مِنْ نَوَاحِیهِ یسْتَوْحِشُ مِنَ الدُّنْیا وَ زَهْرَتِهَا وَ یسْتَأْنِسُ بِاللَّیلِ وَ وَحْشَتِهِ کَانَ وَ اللهِ غَزِیرَ الْعَبْرَهِ طَوِیلَ الْفِکْرَهِ یقَلِّبُ کَفَّیهِ‏ وَ یخَاطِبُ نَفْسَهُ وَ ینَاجِی رَبَّهُ یعْجِبُهُ مِنَ اللِّبَاسِ مَا خَشِنَ وَ مِنَ الطَّعَامِ مَا جَشِبَ کَانَ وَ اللَّهِ فِینَا کَأَحَدِنَا »(3)
و آن که با این جمله‌ی کوتاه « إحتیاجُ الکُلِّ إلَیهِ وَ إسْتِغْنائُه عَنِ الکُلِّ دَلیلٌ عَلی أنَّه إمَامُ الکُلِّ .»(4)
او را ستود، و آن که در وصف کلامش می‌گفت: «کَلامُهُ دُونَ کَلامِ الخَالِقِ وَ فَوْقَ کَلامِ الْمَخْلُوقینَ »(5)
و آن که می‌گفت: «لَوْلا عَلِی لَهَلَکَ عُمَر »(6) و « لَوْ لَا سَیفُهُ لَمَا قَامَ لِلْإسْلامِ عَمُودٌ »(7)
آن که می‌گفت: «قُتِلَ فی مِحْرابِ عِبادَتِهِ لِشِدَّهِ عَدْلِهِ »(8)
و آن بانوی شجاع و با معرفتی که او را در حضور معاویه به این دو شعر، مدح نمود:
« صَلَّی الإلهُ عَلی جِسْمٍ تَضَمَّنَهُ قَبْرٌ فَاَصْبَحَ فیهِ الْعَدْلُ مَدْفوناً قَدْ حالَفَ الْحَقُّ لا یبْغی بِهِ بَدَلاً فَصارَ بِالْعَدْلِ وَ الایمَانِ مَقْروناً »(9) و آن مرد مسیحی که آن شخصیت بزرگ آفرینش و آن یگانه نمایش کمال وجود محمّدی را به این جمله ستایش کرده است: « فی عَقیدَتی اَنَّ عَلی بْنَ أَبی طالِب اَوَّلُ عَرَبِی لازَمَ الرُّوحَ الْکُلِّیهَ فَجاوَرَها وَ سامَرَها »(10) و آن که این شرف و عزّت را به این بیان شرح داد: «قیل لی قل فی علیّ مدحه ذکره یخمد نارا مؤصده قلت هل أمدح من فی فضله حار ذو اللّب إلی أن عبده‏ اَلنّبِی الْمُصْطَفی قالَ لَنا لَیلَه الْمِعْراجِ لَمّا صَعِدَهُ وَضَعَ اللهُ عَلی ظَهْری یداً فَاَرانِی الْقَلْبَ اِنْ قَدْ بَرَّدَهُ وَ عَلِی واضِعٌ أقدامه بِمَکان وَضَعَ اللهُ یدَهُ »(11) همه و هر یک به منقبتی از مناقب آن حضرت اشارتی کرده‎اند. با این همه که علما و حکماً، چهارده قرن است از فضائل او گفته‎اند، تا علم، فضیلت، زهد، عدل و کمالات انسانی مورد ستایش است، آیندگان او را ستایش خواهند کرد و با این قصاید و اشعار بی‎شمار و هزارها کتاب و مقاله که پیرامون شرح شخصیت این انسان أکمل و والا نوشته‎اند و همه داد سخن را داده‎اند، باز هم همانند روزهای نخست برای گویندگان و اندیشمندان، مجال سخن باز و بلکه بازتر شده است.
همان‌طور که در احادیث شریفه بیان شده است، علی علیه‌‎السّلام معجزه‌ای است که خداوند به رسول گرامی‌اش خاتم الانبیا صلّی ‎الله علیه و آله و سلّم عطا فرمود؛ معجزه‎ای که از همه معجزات انبیای گذشته، بزرگ‌تر و حیرت‌انگیزتر است و بجاست که بگوییم این سخن حضرت صادق علیه‌‎السّلام را: «الصُّورَهُ الإنْسَانِیهُ هِی أکْبَرُ حُجَجِ اللهِ عَلی خَلْقِهِ وَ هِی الکِتابُ الَّذی کَتَبَه بِیدِهِ وَ هِی الهَیکَلُ الّذی بَناهُ بِحِکْمَتِهِ وَ هِی مَجْمُوعُ صُوَرِ العَالَمینَ وَ هِی المُخْتَصَرُ مِنَ العُلُومِ فی اللَّوحِ الْمَحْفُوظِ »(12) به واسطه شخصیتی، مثل علی علیه‌‎السّلام بیان واقع و حقیقت می‌شود.
با عالم معتزلی ابن أبی الحدید هم‌نوا شده، می‌گوئیم:
« هُوَ النَّبَأُ الْمَکْنُونُ وَ الجَوْهَرُ الّذی تَجَسَّدَ مِنْ نُورٍ مِنَ القُدْسِ زاهِر وَ وَارِثُ عِلْمِ المُصْطَفی وَ شَقیقِه أخاً وَ نَظیراً فِی العلی و الأواصِر وَ ذُو المُعْجِزاتِ الوَاضِحاتِ أقلّها الظُّهور عَلی مُسْتَوْدِعاتِ السَّرائر ألا إنَّما التَّوْحیدُ لَوْلا عُلومُهُ کَعَرْضَهِ ضِلّیلٍ وَ نَهْبَهِ کافر »(13)
پس، سزاوار است که زمین ادب ببوسیم و خداوند متعال را به نعمت ولایت آن حضرت و فرزندان بزرگوارش، تا حضرت صاحب وقت، ولی عصر و مالک امر، مولانا المهدی ارواح العالمین له الفداء حمد و سپاس بگوییم.
پی نوشت‌ها: 1. بحار الأنوار ، جلد ‏40، باب 91، حدیث 114. 2. همان. 3. بحار الأنوار ، جلد ‏41، باب 107، حدیث 28. 4. بغیه الوعاه سیوطی ، صفحه 243؛ تنقیح المقال مامقانی ، جلد 1، صفحه 402، شماره 3769. 5. شرح نهج البلاغه ابن أبی‌الحدید ، جلد ‏1، صفحه 24. 6. شرح نهج البلاغه ابن أبی‌الحدید ، جلد ‏1، صفحه 11. 7. همان، جلد 12، صفحه 83. 8. جرج جرداق مسیحی در کتاب « الامام علی صوت العداله الإنسانیه ». 9. بلاغات النساء ابن ابی طاهر، صفحه 48، کلام سوده بنت عماره رحم‌ها الله. 10. نقل‌شده از جبران خلیل جبران دانشمند مسیحی در کتاب « الامام علی صوت العداله الانسانیه » جرج جرداق، جلد 1، صفحه 364. 11. این اشعار منتسب به شافعی است که در کتب مختلف نقل شده است از جمله: تاریخ الخمیس دیار بکری ، جلد 2، صفحه 87؛ الغدیر علّامه امینی، جلد 7، صفحه 12. 12. به نقل از تفسیر صافی، ذیل آیه 2 سوره بقره. 13. القصائد السبع العلویات ابن ابی الحدید، القصیده الخامسه.