بزرگنمايي:

عصر قم - فرهیختگان / لو رفتن سؤالات و امکان دسترسی داوطلبان به پاسخ‌ها که طی هفته‌های گذشته، با انتشار فیلم‌های مربوط به امتحان نهایی درس ریاضی و زبان انگلیسی حاشیه‌ساز شده بود، حالا به آزمون دستیاری رسیده است. انتشار کلید نهایی سؤالات پنجاه و دومین آزمون شائبه لو رفتن سؤالات در این دوره از آزمون را بالا برد تا اینگونه بار دیگر آزمون دستیاری که از سال 1377 تا امروز هرازگاهی امنیت روند برگزاری آن با حواشی همراه بوده، بار دیگر زیر ذره‌بین رسانه‌ها برود و حتی برخی خبرهای غیررسمی از احتمال ابطال کامل این دوره از آزمون و برگزاری دوباره آن حکایت داشتند، موضوعی که در نهایت وزارت بهداشت به صحت برگزاری آن چراغ سبز نشان داد تا اینگونه خیال داوطلبان را از عدم برگزاری آزمون دوباره راحت کند!
ماجرای تقلب در آزمون 52 از کجا آمد؟
18 اردیبهشت ماه امسال بود که بیش از 12 هزار متقاضی آزمون دستیاری 52 سر جلسه شرکت کردند و تنها یک هفته بعد، برخی از رسانه‌ها از ظن فروش سؤالات در این دوره آزمون خبر دادند. به عبارت دیگر، برخی از داوطلبان این دوره به یکی از خبرگزاری‌های کشور اعلام کردند پیش از برگزاری آزمون با آن‌ها تماس گرفته شده بود تا در صورت تمایل بتوانند به سؤالات دسترسی پیدا کنند. البته تبلیغ فروش سؤالات در کانال‌های فضای مجازی هم روش دیگری بود که سودجویان به دنبال آن بودند. اما ماجرا به همین‌جا ختم نشد؛ چراکه با انتشار کلید نهایی در 31 اردیبهشت ماه و مشخص شدن تعداد بالای داوطلبانی که توانستند در این دوره از آزمون نمره بالای 501 را به دست آورند، شائبه تقلب در این دوره رنگ و بوی جدی‌تری به خود گرفت. اتفاقی که صدای متقاضیان را در اعتراض به اینکه چگونه 413 نفر در این دوره که معادل 3.37 درصد شرکت‌کنندگان را شامل می‌شدند، توانستند نمره بالای 500 به دست آورند، بلند کرد.
طراحان آزمون دستیاری در قرنطینه نیستند!
یکی از موضوعات مهم درباره سؤالات آزمون‌های ورود به مقاطع مختلف دانشگاهی، روند طراحی و ضریب امنیتی است که باید در هنگام طراحی سؤالات رعایت شود. موضوعی که درباره آزمون دستیاری روند جالبی دارد و به گفته رئیس مرکز سنجش آموزش پزشکی، هیچ کدام از طراحان در قرنطینه قرار نمی‌گیرند. سعید هاشمی‌نظری، رئیس مرکز سنجش آموزش پزشکی درباره عدم قرنطینه بودن طراحان سؤال این آزمون در آنتن زنده شبکه سلامت گفته بود‌ طراحان سؤال اعضای هیئت برد هستند. طراحی سؤال در محیط قرنطینه صورت می‌گیرد اما خود طراحان در قرنطینه نیستند. مسئله دیگر اینکه دفترچه سؤالات، قسمت‌های مختلف دارد و هر قسمت نیز توسط یک تیم طراحی می‌شود.
او با بیان اینکه اعتماد کاملی به اعضای هیئت برد وجود دارد، صحبت‌هایش را این‌طور ادامه داد: «هرچند که این اعضا سؤالاتی را طراحی و از قرنطینه خارج می‌شوند، اما اینگونه نیست که حتماً آن سؤال در آزمون قید شود. همچنین ما افرادی داریم که جزء حلقه صفر هستند و توسط مقام وزارت بهداشت انتخاب می‌شوند. این افراد دفترچه نهایی را مشخص و بعد از آن از قرنطینه خارج می‌شوند.»
چگونگی کسب نمرات بالای 500 در آزمون سؤال‌برانگیز است
علیرضا لطیفی، پزشک عمومی و فارغ‌التحصیل علوم پزشکی کاشان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره این دوره از آزمون گفت: «درست است که آزمون ظاهراً نسبت به دوره‌های قبل آسان‌تر بوده، اما این بدان معنی نیست که نمرات داوطلبان بتواند بسیار بالا باشد. البته این را هم باید بگویم که بعد از انتشار کلید سؤالات، شرکت‌کنندگان متوجه شدند که چه نمره‌ای کسب کردند و بعد به تدریج فهمیدیم تعداد افرادی که توانستند نمره بالای 500 بگیرند، بسیار بالا است.»
او ادامه داد: «در برنامه کشیک سلامت، مسئولان وزارت بهداشت اعلام کردند که در هر بازه نمره‌ای، چه تعداد افرادی قرار دارند و با توجه به اینکه تعداد افرادی که نمره آن‌ها بالای 500 بود، بسیار چشمگیر شد، این شبهه تقویت شد که تقلبی صورت گرفته است.»
پزشک عمومی و فارغ‌التحصیل علوم پزشکی کاشان با تأکید بر اینکه نهایتاً کانال خبری مدیستیو از یک منبع خبری موثق اعلام کرد که به احتمال زیاد آزمون ابطال می‌شود و سؤالات لو رفته است، تصریح کرد: «درخواست یک‌سری از متقاضیان ابطال کامل آزمون است و در مقابل هم عده‌ای می‌گویند برای آزمون زحمت کشیده‌اند و با ابطال کامل زحمات آن‌ها هم هدر می‌رود، از این رو پیشنهاد داده‌اند که فقط از افرادی که نمره بالای 500 گرفتند، بار دیگر آزمون گرفته شود.»
لطیفی گفت: «حداقل نمره قبولی در آزمون 150 نمره از 600 است و کسانی که این نمره را به دست آورند می‌توانند مجاز به انتخاب رشته شوند. البته هنوز نتایج قطعی اعلام نشده و تنها داوطلبان خودشان بعد از انتشار کلید سؤلات اقدام به جمع‌بندی نمرات‌شان کردند.»
نکته جالب در صحبت‌های او، آن است که تا یک دهه پیش کسب نمره بالای 400 هم در آزمون برای پزشکان یک رویا بود، اما امروز شاهد آن هستیم که بیش از 400 نفر توانسته‌اند نمره بالای 500 را از آزمون این دوره به دست آورند.
فقط رتبه‌های برتر می‌توانستند نمره بالای 500 کسب کنند
سوسن منصوری، فارغ‌التحصیل دانشگاه آزاد کازرون و رئیس هیئت مدیره انجمن پزشکان عمومی فارس هم امسال برای سومین بار در آزمون دستیاری شرکت کرده، او گفت: «درست است که سؤالات آسان بوده، اما نه به حدی که بگوییم بخش قابل توجهی از افراد می‌توانستند نمره بالای 500 به دست بیاورند.»
او با بیان اینکه زدن پاسخ اشتباه به منزله کسب نمره منفی در آزمون است، ادامه داد: «وقتی بیش از 400 نفر نمره بالای 500 به دست می‌آورند، گویی هیچ سؤالی را اشتباه نزده‌اند. از سوی دیگر قطعاً داوطلبان به همه سؤالات پاسخ نمی‌دهند، چراکه می‌دانند پاسخ اشتباه به معنی نمره منفی خواهد بود.»
رئیس هیئت مدیره انجمن پزشکان عمومی فارس گفت: «بهترین راه ابطال آزمون و برگزاری مجدد آن است. همچنین معتقدم چنین آزمونی باید سالی دو بار برگزار شود؛ چرا‌که ما در این آزمون هم تکمیل ظرفیت داریم و هم متقاضی برای آن کم نیست.»
منصوری صحبت‌هایش را این‌گونه جمع‌بندی کرد: «با وجود اینکه در سال‌های قبل تنها رتبه‌های برتر کنکور می‌توانستند جزء افرادی باشند که نمرات بالای 500 به دست می‌آورند، امسال می‌بینیم که تعداد بالایی از شرکت‌کنندگان به این امتیاز رسیده‌اند؛ در حالی که نمی‌توان این مسئله را پای آسان‌تر شدن سؤالات تلقی کرد.»
بهداشتی‌ها سلامت آزمون را تأیید کردند
بالا گرفتن حواشی پیرامون تقلب در این دوره از آزمون باعث شد تا مسئولان وزارت بهداشت در ساعت 10 روز گذشته برای تصمیم‌گیری پیرامون ابطال و یا تأیید این آزمون دور هم جمع شوند. اتفاقی که ساعت 18 روز گذشته در نهایت با تأیید سلامت این آزمون از سوی وزارت بهداشتی‌ها منتهی شد. در حقیقت معاونت آموزشی وزارت بهداشت که متولی اصلی طراحی سؤالات و حفظ امنیت برگزاری آزمون دستیاری محسوب می‌شود، روز گذشته با صدور اطلاعیه‌ای دلیل کسب نمره بیش از 500 توسط 413 داوطلب را این‌طور شرح داد: «سطح دشواری آزمون دوره 52 مشابه دوره 49 و ساده‌تر از دوره 51 بوده است. توزیع گسترده نمرات بالا، بیانگر عملکرد قابل قبول داوطلبان بوده است.
بازار
شاخص‌های علمی مانند معدل و نمره پیش کارورزی داوطلبان با نمره بالا، در سطح مناسبی باقی مانده یا ارتقا یافته است. تحلیل‌های غیرکارشناسی درباره افت استاندارد آزمون دوره 52 با بررسی‌های میدانی و داده‌های دقیق آماری مطابقت ندارد.» هرچند مسئولان این وزارتخانه تلاش کردند تا صدور چنین اطلاعیه‌ای نشان دهند که تقلبی در کسب نمرات صورت نگرفته، اما این سؤال هم مطرح می‌شود به چه دلیل سؤالات آزمون آن هم آزمونی مانند دستیاری که وضعیت پزشکان تخصصی را در آینده مشخص می‌کند، آسان‌تر از گذشته برگزار شود؟ موضوعی که می‌توان به‌نوعی به‌عنوان افت کیفیت این آزمون هم محسوب شود. 
البته مرکز حراست وزارت بهداشت نیز برگزاری این دوره آزمون را با رعایت پروتکل‌های حفاظت آزمون دانسته و سلامت آن را تأیید کرده است. 
رشد 3 درصدی داوطلبانی که نمره بالای 500 گرفتند
باوجوداینکه وزارت بهداشت صحت آزمون پنجاه‌ودوم را تأیید کرد، اما آماری که به‌صورت رسمی از سوی خود وزارت بهداشتی‌ها منتشر شده نیز در جای خود قابل‌توجه است. به عبارت دقیق‌تر در دوره 50 از مجموع 10 هزار و 597 شرکت‌کننده، در مجموع 142 نفر معادل 1.34 درصد توانستند به این امتیاز برسند. سهمی که در دوره گذشته به 0.38 درصد از 10 هزار و 263 شرکت‌کننده رسید. اما جالب اینجاست که این سهم برای آزمون امسال از بین 12 هزار و255 شرکت‌کننده به 413 نفر که معادل 3.37 نفر از جمعیت را شامل می‌شد، رسیده است. رقمی که نشان می‌دهد ظرف یک سال سهم داوطلبانی که توانستند از 200 سؤال طراحی‌شده در آزمون، امتیاز بیش از 500 را کسب کنند رشد 3 درصدی داشته است. هرچند بر اساس گفته مسئولان وزارت بهداشت، سؤالات این دوره به نسبت دوره قبل آسان‌تر بوده، اما رشد 3 درصدی هم موضوعی نیست که بتوان به‌راحتی از کنار آن گذشت. 
سؤال بزرگ درباره امنیت آزمون دستیاری از 77 تا 1404
واقعیت آن است که آزمون پنجاه‌ودوم تنها آزمونی نیست که امنیت برگزاری آن با حواشی زیادی روبه‌رو شده است، بلکه از سال 77 تا امروز هرازچندگاهی این مسئله درباره این آزمون وزارت بهداشت مطرح می‌شود. به طوری که در آزمون سال 77، تقلب به شکل عجیب و غریبی در روند این آزمون وجود داشت به طوری که بخشی از شرکت‌کنندگان تنها با داشتن یک خط‌کش و اطلاع از اینکه گزینه صحیح با یک فاصله از خط تیره موجود در سؤالات قرار دارند، توانستند از سد این آزمون بگذرند. 
این اتفاق در آزمون سال 82 نیز رخ داد، تا جایی که وزارت بهداشت مجبور شد با حکم دادگاه، 21 نفر را اخراج کند؛ این موضوع هم نتوانست جلوی تکرار تقلب در این آزمون را بگیرد. 6 سال بعد به دلیل تقلب گسترده در آزمون دستیاری، وزارت بهداشت برای اولین بار مجبور به ابطال آزمون و برگزاری دوباره آن گرفت. آزمون دستیاری چهل‌وهفتم هم که خود به دلیل تأخیر‌های چندماهه، به خبر یک رسانه‌ها در سال 99 تبدیل شده بود، با شائبه تقلب دچار شد، هرچند که جز همان سال 88 هیچ‌گاه دیگر شاهد ابطال آزمون نبوده‌ایم، اما تکرار چند باره شائبه تقلب در یک آزمون نشان می‌دهد که باید مسئولان به فکر چاره جدی برای این مسئله باشند. 
ابهامات همچنان پابرجاست!
باوجوداینکه مرکز حراست وزارت بهداشت صحت آزمون دستیاری دوره پنجاه‌ودوم را تأیید کرده، اما ابهام و سؤالات درباره روند طراحی و قرنطینه طراحان و همچنین فروش سؤالات همچنان به قوت خود باقی است. وضعیتی که برخی کانال‌های دانشجویی حوزه پزشکی نیز به داغ بودن این فضا دامن زده و می‌زنند. بااین‌حال موضوع غیرقابل‌کتمان آن است که وجود چنین فضایی نسبت به آزمون دستیاری، قطعاً روی نگاه جامعه چه آن‌هایی که متقاضی شرکت در این آزمون هستند و چه کسانی که سروکارشان به جامعه پزشکی می‌افتد، تأثیرگذار است. تشکیک در سلامت آزمون دستیاری و قبولی داوطلبان این آزمون، بیش از همه برای جامعه پزشکی کشور مسئله‌آفرین خواهد بود.