بزرگنمايي:

عصر قم - فارس / رئیس اسبق مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی ایران، جایگاه غنی‌سازی اورانیوم در جمهوری اسلامی ایران و چرایی اصرار کشورهای غربی بر مقابله با آن را تشریح کرد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی اخیراً در دیدار «خانواده‌های شهید رئیسی و دیگر شهیدان خدمت» و خانواده‌های شهدای مسئول در دهه‌های اخیر، با تذکر به طرف آمریکاییِ مذاکراتِ غیرمستقیم برای پرهیز از یاوه‌گویی تاکید کردند: «طرف آمریکایی که در این مذاکراتِ غیر مستقیم وارد صحبت میشوند و گفتگو میکنند، سعی کنند یاوه‌گویی نکنند. اینکه بگویند ما به ایران اجازه‌ غنی‌سازی نمیدهیم، این غلط زیادی است. کسی منتظر اجازه‌ی این و آن نیست؛ جمهوری اسلامی سیاستی دارد، روشی دارد، سیاست خودش را تعقیب میکند. من البتّه در یک مناسبت دیگری به ملّت ایران توضیح خواهم داد که علّت اینکه اینها روی غنی‌سازی تکیه میکنند چیست و چرا این‌قدر طرفهای غربی و آمریکایی و دیگران اصرار دارند که باید در ایران غنی‌سازی نباشد.»
به همین جهت، در گفت‌وگویی با حسین آبنیکی، رئیس اسبق مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی ایران، به بررسی جایگاه غنی‌سازی اورانیوم در جمهوری اسلامی ایران و چرایی اصرار کشورهای غربی بر مقابله با آن پرداختیم.
کنارگذاشتن غنی‌سازی، یعنی مردم نه برق دارند، نه دارو
فارس: با تشکر از وقتی که در اختیار ما گذاشتید، اجازه بدهید گفتگو را با این پرسش آغاز کنیم که اصولاً غنی‌سازی اورانیوم چه کاربردهایی برای جمهوری اسلامی ایران دارد؟
بازار
آبنیکی: ببینید، غنی‌سازی را اصولاً باید ببینیم که چه کاربردهایی برای ما در جمهوری اسلامی ایران دارد. غنی‌سازی سه‌ونیم درصد را ما برای تولید سوخت رآکتورهای هسته‌ای قدرت، که تولید برق هسته‌ای می‌کنند، نیاز داریم. رآکتور بوشهر یک نمونه‌اش است. الان شما می‌بینید که ما در شرایطی هستیم که نیاز مبرمی به برق داریم. دچار ناترازی در حوزه انرژی هستیم و همین الان می‌بینید چقدر خاموشی‌ها در سطح صنعت، کارخانجات و حتی مصارف خانگی داریم.
در مطالعاتی که حتی در دهه 50 شمسی شده بود، کشور نیاز به 20 هزار مگاوات برق از طریق هسته‌ای دارد، آن هم با جمعیت آن زمان که حدود 35 میلیون نفر بود و صنعت بسیار کم‌مصرف‌تر و ضعیف‌تر از امروز بود.
فلذا الان ما به غنی‌سازی سه‌ونیم درصد به شدت نیاز داریم، برای اینکه بتوانیم توسعه رآکتورهای هسته‌ای را بدهیم و برق هسته‌ای را در سبد تولید برق‌مان به حداقل 10 تا 20 هزار مگاوات برسانیم. این یک نقطه کلیدی است.
غنی‌سازی 20 درصد را ما به شدت نیاز داریم. این غنی‌سازی برای رآکتور تهران است که تولید می‌کند رادیوداروهای مورد نیاز بیش از یک میلیون بیمار ما را، بیمارانی که عمدتاً هم بیماری‌های صعب‌العلاج دارند. برای اینکه بتوانیم بیماری‌های آن‌ها را تشخیص دهیم یا درمان کنیم، نیاز جدی به این رادیوداروها داریم. اگر غنی‌سازی 20 درصد را نداشته باشیم، عملاً سوخت رآکتور تهران و به‌تبع آن رادیودارو را در اختیار نداریم و این برای ما بسیار کلیدی است.
غنی‌سازی 60 درصد را ما در شرایط فعلی برای پیشران‌های هسته‌ای‌مان، به‌خصوص پیشران‌های دریایی که سوخت‌شان را از انرژی هسته‌ای تأمین می‌کنند، نیاز داریم. این پیشران‌ها برای سفرهای دریایی طویل‌المدت و طولانی لازم‌اند. ما کشوری هستیم با سواحل بسیار وسیع در حوزه دریا، هم در شمال کشور و هم در جنوب کشور مرز دریایی داریم. قطعاً کشتیرانی و حمل‌ونقل دریایی برای ما بسیار کلیدی است، برای واردات و صادرات محصولاتی که کشور به آن‌ها نیاز دارد.
فلذا وقتی امروز درباره غنی‌سازی صحبت می‌کنیم، در واقع این یک نیاز کلیدی برای زندگی امروز مردم ماست؛ هم در توسعه پزشکی، هم در حوزه کشاورزی، و هم در حوزه تولید برق و انرژی. این نیاز ماست.
چرا درباره غنی سازی مذاکره نمی‌کنیم؟
فارس: برخی می‌گویند فعالیت‌های هسته‌ای ایران با چالش‌های بین‌المللی مواجه است. پاسخ شما به این نگاه چیست؟
آبنیکی: آنچه ما انجام می‌دهیم کاملاً قانونمند و مبتنی بر قوانین بین‌المللی است. ما هیچ‌گونه انحرافی نداریم. هم آژانس و هم کشورهای دیگر در بازرسی‌های گسترده‌ای که از ما داشته‌اند، هیچ‌وقت انحرافی در فعالیت‌های هسته‌ای ما مشاهده نکرده‌اند.
این را هم خدمت‌تان عرض کنم، میزان غنا هیچ چالشی ندارد. ما برای نیازهای امروزی‌مان بر اساس بندهای 3 و 4 معاهده NPT مجاز هستیم که تا هر میزان ممکن اورانیوم را غنی‌سازی کنیم و در اختیار داشته باشیم. بازرسی‌ها نمی‌توانند مانع این کار ما بشوند. حتی آژانس در بند سوم این معاهده ذکر کرده که نباید بازرسی‌ها و بحث ایمنی هسته‌ای مانع توسعه فناوری هسته‌ای در کشورها بشود. بلکه حتی آژانس باید به ما کمک بکند.
اگر ما این را کنار بگذاریم جان بیش از یک میلیون بیمار ما به مخاطره می‌افتد. برق هسته‌ای که ما باید در سالهای آینده توسعه دهیم دچار چالش میشود. اساساً به هیچ وجه کشور نمیتواند از این موهبت و فناوری صرف نظر کند و ما نمیتوانیم ایران دارای اقتصاد شکوفایی را متصور شویم اما از فناوری هسته ای در تولید برق، در بخش کشاورزی، پزشکی و در صنعت صرف نظر کنیم.
فارس: برخی معتقدند چون مردم کاربردهای غنی‌سازی را لمس نمی‌کنند، آن را صرفاً امری نظامی تصور می‌کنند. چه باید کرد؟
آبنیکی: اساساً ما باید این را به مردم منتقل کنیم که نمی‌توان در شرایط فعلی، زندگی خوبی برای مردم متصور شد بدون اینکه از برق هسته‌ای استفاده کنند. برق هسته‌ای اصلاً بخشی از سبد برق پاک است که امروز بسیاری از کشورهای دنیا دارند آن را تأمین می‌کنند. در این سبد برق پاک، علاوه بر برق خورشیدی، آبی و بادی، بخش قابل‌توجهی متعلق به برق هسته‌ای است. امروز 10 درصد برق تولیدی دنیا برق هسته‌ای است.
کشورهای اطراف ما همه در حوزه انرژی هسته‌ای برای تولید برق فعال هستند. اماراتی‌ها هدف‌گذاری کرده‌اند که بالای 5600 مگاوات تولید کنند، در حال حاضر نیز بالای هزار مگاوات تولید دارند. آن‌هم با هدف صادرات، با اینکه منابع نفتی و گازی بی‌پایانی دارند.
خود آمریکایی‌ها که امروز سیزده میلیون تولید نفت می‌کنند، همین روزها آقای ترامپ دستوراتی داده برای توسعه صنعت غنی‌سازی و صنعت هسته‌ای در آمریکا.
بنابراین ما نمی‌توانیم کشور را از این موهبت محروم کنیم. محرومیت از حوزه غنی‌سازی یعنی چالش‌های اقتصادی و صنعتی گسترده، و در حوزه پزشکی هم برای ما بسیار کلیدی است. ما نمی‌توانیم از آن صرف‌نظر کنیم. نمی‌توانیم جان بیش از یک میلیون بیمار را به مخاطره بیندازیم.
در سال 1388 ما اورانیوم غنی‌شده 20 درصد برای سوخت رآکتور تهران را نداشتیم و تمام شده بود. سوخت در حال اتمام بود و جان 800 هزار بیمار در آن زمان به مخاطره افتاده بود. به غربی‌ها گفتیم به ما سوخت بدهید، گفتند نمی‌دهیم. گفتیم رادیودارو بدهید، حتی حاضر نشدند دارویی را که هیچ کاربرد غیرصلح‌آمیز ندارد در اختیار ما بگذارند.
ما ناچار شدیم خودمان غنی‌سازی 20 درصد را در داخل کشور شروع کنیم و الحمدلله موفق شدیم. بعد از آن هم سوخت 20 درصد تولید کردیم و به تهران آوردیم. امروز، صرف‌نظر کردن از این غنی سازی 20 درصد یعنی همین واقعه.
وقتی دنیا داروی بیماران پروانه‌ای را تحریم می‌کند، بسیاری از داروهای های‌تک و با فناوری برتر را تحریم می‌کند و حاضر نیست در اختیار ما قرار بدهد، ما اگر غنی‌سازی خودمان را هم انجام ندهیم، چطور می‌خواهیم نیازهای‌مان را تأمین کنیم؟ جان بیش از یک میلیون بیمار در شرایط موجود چه می‌شود؟ آیا مذاکره‌کنندگان ما اصلاً اجازه دارند که جان این بیماران را به خطر بیندازند و بگویند غنی‌سازی نمی‌کنیم؟
اصلاً این انتخابی است که کشور می‌تواند انجام بدهد؟ به هیچ وجه قابل قبول نیست. این اتفاق شدنی نیست.