عصر قم

آخرين مطالب

رباعی نویافته‌ای از عمر خیّام فرهنگی

رباعی نویافته‌ای از عمر خیّام
  بزرگنمايي:

عصر قم - ایسنا / سید علی میرافضلی از یافتن رباعی‌ای از خیام خبر داد که تاکنون در هیچ متن دیگری به نام خیام دیده نشده و در این باره‌ گفته است: « با توجه به قدمت سند (قرن هفتم ق) و چهارقافیه‌ای بودن رباعی و لحن و موضوع آن، احتمال آنکه رباعی سرودۀ خیّام باشد وجود دارد.»
سید علی میرافضلی، شاعر و رباعی‌پژوه در کانال چهار خطی (رباعی فارسی، به روایت: سید علی میرافضلی) در این‌باره نوشته است: 
«دوست پژوهشگرم جناب حسین کیا مرا به دستنویس کهنی از محاسن الکلام مرغینانی رهنمون شدند که در ظَهر آن، دو بیت عربی و یک رباعی به اسم خیّام درج شده است. دستنویس مذکور به شمارۀ 159 در کتابخانۀ حاجی بشیرآقا (ایوب) ترکیه نگه‌داری می‌شود. بخش اول این نسخه حاوی محاسن الکلام در علم بدیع به زبان عربی است و در صفحۀ عنوان از تصنیفات الشیخ الامام ابوالحسن نصر بن الحسن المرغینانی رحمه الله دانسته شده است. این ابوالحسن نصر مرغینانی از ادبای اوایل قرن پنجم هجری بوده است و رادویانی در ترجمان البلاغه و رشید وطواط در حدایق السحر از کتاب او بهره بُرده‌اند. بخش دوم دستنویس، جلوه الالفاظ منسوب به ادیب نظام‌الدین ابراهیم مؤذنی است.

در ورق آخر، یادداشتی است که طبق آن تألیف کتاب مذکور در ربیع الاول سال 453 ق به پایان رسیده است. در همین ورق، یادداشت مقابله‌ای دیده می‌شود که نشان می‌دهد کتاب در اواسط قرن هفتم کتابت شده است: قوبل مع نسخه مصحّحه فی شهرالله الاصب رجب عمّت برکته الواقع فی سنه اثنی خمسین ستمائه.
باری در ظهر این دستنویس کهن، اشعاری به فارسی و عربی درج شده که چهار بیت آن به نام «عمر خیّام» است:
عمر خیّام
تدینُ لی الدنیا بل السبعه العلی
بل الأفق الأقصی إذا جاش خاطری
أصوم عن الفحشاء جَهراً وخُفیهً
عفافی و إفطاری بتقدیس فاطری
وله
ای بندۀ امر نافذت آهن و موم
منقاد تو را طبایع و چرخ و نجوم
این نکته نمی‌شود کسی را معلوم
ظلم از تو روا نیّ و ... مظلوم
دوبیت عربی، بخشی از قطعه‌ای است که شهرزوری آن را در نزههالارواح، با اختلافاتی در کلمات، از سروده‌های خیّام دانسته است(چاپ ترکیه، 739). اما رباعی فارسی تا کنون در هیچ متن دیگری به نام خیّام دیده نشده و نویافته تلقی می‌شود. با توجه به قدمت سند (قرن هفتم ق) و چهارقافیه‌ای بودن رباعی و لحن و موضوع آن، احتمال آنکه رباعی سرودۀ خیّام باشد وجود دارد. متأسفانه به دلیل فرسودگی نسخه، کلمه‌ای در مصراع چهارم خوانده نمی‌شود. این رباعی را در منابعی که داشتم نیافتم و تمکیل آن میسّر نیامد. نسخه، متعلّق به یک فرد فارسی زبان بوده و در هوامش بعضی اوراق، ابیات و اشعاری به فارسی دیده می‌شود که به قدمت صفحۀ نخست نیست.
محاسن الکلام مرغینانی یک نوبت به اهتمام استاد محمد فشارکی در اصفهان به چاپ رسیده و تا آنجا که می‌دانم نسخۀ کهن بشیرآقا در دسترس مصحّح نبوده است. از دوست فاضلم جناب شیخ الحکمایی برای خواندن تاریخ مقابلۀ نسخه سپاسگزارم. ‏..

لینک کوتاه:
https://www.asreqom.ir/Fa/News/606342/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

مردم دشت ورامین خدمات آیت الله رئیسی به آنان را فراموش نمی کنند

رساندن ایمن گاز به خانه‌ها در قم حوادث این بخش را به صفر رساند

عمده برداشت‌ بی‌رویه آب در قم، از چاه‌های مجاز انجام می‌شود

کشف قوچ وحشی نیمه جان در منطقه شکار ممنوع کهک

تقویم و اوقات شرعی دوشنبه 28 خرداد 1403 به افق قم

مشارکت آستان مقدس کریمه اهل بیت (س) برای حل مشکل راه آهن متروکه قم

ضرورت جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده با موتورسیکلت برقی در قم

پزشکیان: در دوره آیت الله هاشمی رفسنجانی رئیس دانشگاه بودم، گفتند باید 300 نفر را اخراج کنید که قبول نکردم

یک ماده غذایی بد بو اما فوق‌العاده مفید

یادآوری چند مثل که امروزه فراموش شده‌اند

جلوه هایی از شکوه نیایش عرفه در قم

قتل مرد ثروتمند به‌خاطر طمع 14میلیاردی آدم‌ربایان در کیانشهر

مشاهده خرس قهوه‌ای در نزدیکی مناطق مسکونی ییلاقات تالش

نقش یک ترک فعل در حادثه معدن شازند

سیلاب بهاره در استان یزد

نوشیدنی و خوراکی های مناسب رفع عطش

حکایتی از یک مثل جالب(حالا که خیال پلوعه بذار چرب باشه)

هر شخصی که به تو خدمت کرد را شکر کن

چه چیزی از نعمت بالاتر است و یک مبدل است که حال بد را به خوب تبدیل می‌کند؟

خواندن حکایتی از مولوی که شکرگزاری را به زیبایی توصیف کرده است

بارش شدید باران در شهر تبریز

حال‌ و هوای حرم مطهر رضوی در روز عرفه

وقوع طوفان و گرد و غبار در یزد

هر فرد باید چه دوزی از ویتامین D را مصرف کند؟

اقامه نماز عید قربان به امامت آیت‌الله دژکام در حرم شاهچراغ

دستگیری سارقان سابقه دار منزل در قم

تصاویری از فاجعه سیل در جاده چالوس

ضرب الاجل تعزیرات برای سازمان‌های هواپیمایی و حمایت در مورد بلیط‌ها

اکنون دل من شکسته و خسته هست

حضور پرشور مردم قم در مراسم دعای عرفه

تأثیر داروهای سنتی روی عطش کاذب

به یاد نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه، مرحوم احمد مهدوی دامغانی

موتورسیکلت‌های فرسوده در قم با موتورسیکلت برقی جایگزین شود

انتصاب مسئول بسیج دانشجویی بین‌المللی دانشگاه آزاد اسلامی قم

واکنش سردار کمالی به خبری در مورد کاهش مدت سربازی: کذب است

اغفال دختر جوان با شگرد ازدواج و مهاجرت

تصاویر هوایی از حضور گسترده مردم در مراسم پر فیض دعای عرفه در حرم مطهر رضوی

وقوع 20 تصادف فوتی کودکان و نوجوانان در تهران طی سال گذشته

بارش شدید باران در قم

میز خدمت در راستای بررسی مشکلات حقوقی جامعه ایثارگر خوزستان برگزار شد

کامبوچا یکی از بهترین شربت های پاکسازی کبد

اقامه نماز عید قربان در حرم شاهچراغ به امام آیت‌الله دژکام

چه سرنوشت غم انگیزی !

پیکر یکی از مفقودین حادثه ریزش معدن شازند پیدا شد

برگزاری مراسم دعای پرفیض عرفه با حضور پرشور زائران در حرم مطهر رضوی

جاده چالوس بازگشایی شد

آتش سوزی در اسکله آبادان

جراحی عصب اولنار آرنج دست چگونه انجام می شود؟

همکاری آستان مقدس در حل مشکل ر اه آهن متروکه قم

در سینه دارم یاد او