بزرگنمايي:

عصرقم- نوشابه‌های انرژی‌زا یکی از پر مصرف‌ترین محصولات نوشیدنی در بازار جهانی است که حاوی شکر، کافئین، مواد افزودنی و همچنین محرک‌های قانونی مانند ال کارنیتین، تورین و گورانا بوده و در بهبود توجه، هوشیاری و انرژی مؤثر هستند. همین مسئله منجر به این شده که نوجوانان تمایل زیادی به مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا داشته باشند؛ در واقع نوید تقویت انرژی ذهنی و جسمی همراه با افزایش کارایی، این نوشیدنی‌ها را به عنوان محصولی جذاب در بین نوجوانان مبدل کرده است. آن‌ها معمولاً قبل از هر جلسه امتحانی یا رویدادی برای بیدار ماندن در شب یا داشتن احساس انرژی، از این نوشیدنی‌ها مصرف می‌کنند.

اگر چه بهبود توجه، هوشیاری و انرژی از جمله تاثیرات نوشابه‌های انرژی‌زا است، اما قطعا مصرف این نوشیدنی‌های انرژی‌زا تاثیرات منفی دارد که شاید بتوان گفت بر فواید مثبت این نوشیدنی‌ها غلبه دارد؛ بنابراین با هدف بررسی چرایی تمایل نوجوانان به مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا و اینکه مصرف این نوشیدنی‌ها چقدر برای آن‌ها درست یا بی‌خطر است؟ به گفت‌وگو با یک کارشناس تغذیه پرداختیم.

سیده فاطمه حسینی کارشناس تغذیه مرکز بهداشت قم در گفت‌وگو با ایسنا، در رابطه با تمایل نوجوانان به مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا و اثرات مفید و مضر آن بر بدن، یادآور شد: مهم‌ترین عامل تمایل نوجوانان‌ به مصرف زیاد نوشابه‌های انرژی‌زا تأثیر هم‌سن‌وسالان و پلتفرم‌های اجتماعی همچون اینستاگرام است؛ با توجه به افزایش روحیه تأثیرپذیری در سنین نوجوانی، فرد با مشاهده نوشیدن نوشابه‌های انرژی‌زا توسط دیگران به تقلید این رفتار ترغیب می‌شود.

این کارشناس‌ارشد تغذیه بالینی، ادامه داد: گاهاً نوشابه‌های انرژی‌زا با نوشیدنی‌های ورزشی اشتباه گرفته می‌شود در حالی‌ که کاملاً با هم متفاوت هستند؛ نوشیدنی‌های ورزشی، نوشیدنی‌های طعم دار حاوی کربوهیدرات و الکترولیت، ویتامین‌ها و مواد مغذی است، و نوشیدنی‌های انرژی‌زا معمولا نوشیدنی‌هایی هستند که سرشار از کافئین، شکر، محرک‌ها مثل ال کارنیتین است.

وی در خصوص عملکرد نوشابه‌های انرژی زا در بدن، اظهار کرد: این نوشیدنی‌ها می‌تواند باعث افزایش انرژی، تمرکز و هشیاری ‌شود اما هم‌زمان می‌تواند یکسری عوارض منفی جبران ناپذیر به ویژه در سن نوجوانی به همراه داشته باشد.

این کارشناس تغذیه مرکز بهداشت قم، افزود: در سال 2011 در آمریکا گزارشی ارائه شده است که مطابق با این گزارش 1500 نوجوان به دلیل عوارض نوشابه‌های انرژی‌زا همچون دهیدراسیون(کم آبی بدن)، عوارض قلبی (تپش قلب، اضطراب) بی‌خوابی به اورژانس مراجعه کردند.

حسینی تصریح کرد: انجمن تغذیه کودکان آمریکا توصیه می‌کند که در سن نوجوانی و کودکی به‌هیچ‌عنوان کافئین مصرف نشود چون بدن نیازی ندارد؛ همچنین سازمان غذا و داروی آمریکا توصیه کرده که حد مطلوب مصرف کافئین در روز 71 میلی‌گرم در هر دوازده اونس است در حالی که در نوشابه‌های انرژی‌زا میزان کافئین 120 میلی‌گرم در هر دوازده اونس بوده که تقریباً دو برابر میزان نرمال است.

وی در ادامه به پیشینه تولید نوشابه‌های انرژی‌زا اشاره و اظهار کرد: نوشابه‌های انرژی‌زا در سال 1950 برای اولین‌بار در آمریکا تولید شد و بعد از آن در سال 1997 با در سراسر جهان عرضه شد.

حسینی با بیان اینکه متأسفانه تحقیقات نشان می‌دهد که دو سوم مصرف‌کنندگان نوشابه‌های انرژی‌زا نوجوانان هستند، عنوان کرد: معمولاً در یک قوطی نوشابه‌ انرژی‌زا 80 تا 150 میلی‌گرم کافئین وجود دارد که معادل دو قوطی نوشابه یا دو فنجان قهوه دم کرده می‌شود و معمولاً شیرین کننده‌های این نوع نوشیدنی‌ها گلوکز یا شیرینی‌های مصنوعی است و دارای ترکیبات دیگری همچون جینسینگ، تورین به عنوان محرک‌های طبیعی هستند.

کارشناس تغذیه مرکز بهداشت قم گفت: با توجه به تاثیر نوشابه‌های انرژی‌زا در عدم احساس خستگی و به تبع بی‌خوابی و کاهش مدت استراحت فرد آسیب‌زا خواهد بود. تحقیقات نشان داده است که رفتار خشونت‌آمیز و  توهم در نوجوانانی که نوشابه‌های انرژی‌زا استفاده می‌کنند، بیشتر است.

حسینی تصریح کرد: مشکلات عصبی همچون رفتارهای خشونت آمیز و توهم در مصرف بالای سیصد میلی‌گرم نوشابه انرژی‌زا بیشتر دیده شده؛ زیرا سطح کورتیزول به عنوان هورمون استرس در بدن فرد خیلی بالا می‌رود و همین مسئله منجر به بروز مشکلات عصبی می‌شود.

وی با بیان اینکه قند بالای نوشابه‌های انرژی‌زا سیستم وارشی افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، ادامه داد: شیرین کننده‌های این نوشیدنی‌ها معمولاً ساکارز، گلوکز یا شربت ذرت است که فروکتوز بالایی دارد؛ این قند بالا می‌تواند باعث چاقی، دیابت تیپ دو شود، همچنین به دلیل کاهش تولید باکتری‌های مفید روده منجر به سندرم متابولیک می‌شود.

حسینی اظهار کرد: تحقیقات نشان دادند که این نوشیدنی با توجه به کاهش حساسیت به انسولین احتمال ابتلاء به دیابت را در فرد افزایش می‌دهد؛ همچنین به دلیل ایجاد دهیدراسیون(کم آبی بدن) عوارض منفی را برای کلیه‌ها خواهد داشت.

این کارشناس‌ ارشد تغذیه بالینی، اضافه کرد: توصیه‌ می‌کنیم که حداقل در روزهای گرم یا زمانی‌که افراد فعالیت بدنی شدید دارند از این نوشیدنی‌ها استفاده نکنند؛ زیرا در هنگام فعالیت بدنی از طریق تعریق آب بدن کم شده و نوشیدن نوشابه‌های انرژی کم آبی بدن را تشدید و منجر به دهیدراسیون می‌شود.

وی با اشاره به اینکه مصرف زیاد کافئین باعث خروج سدیم از ادرار شده و همین مسئله منجر به کاهش عملکرد قلبی عروقی می‌شود، افزود: پوسیدگی دندان‌ و حساسیت بیش‌ازحد عاج‌ دندان‌ها در افرادی که نوشابه‌های انرژی‌زا زیاد استفاده می‌کنند را شاهد هستیم.

حسینی تاکید کرد: بر اساس مطالعات صورت گرفته بر روی نوشیدنی‌های انرژی‌زا، دیده شده مصرف کنندگان نوشابه‌های انرژی‌زا نسبت‌به افرادی که از این نوشیدنی‌ها استفاده نمی‌کنند؛ بی‌خوابی، عصبانیت، سردردهای مکرر، تپش قلب و دردهای عضلانی بیشتری را تجربه می‌کنند.

وی در پایان با بیان اینکه نوشیدنی‌های انرژی‌زا به‌هیچ‌عنوان با الکل مخلوط نمی‌شوند، زیرا در این صورت ترکیب کشنده‌ای را ایجاد می‌کنند، گفت: اگر چه نوشیدنی‌های انرژی‌زا اثرات مفیدی همچون بهبود حافظه، افزایش هوشیاری و افزایش استقامت فیزیکی در ورزشکاران را دارد؛ اما به دلیل عوارض منفی بیشتر به ویژه در سنین نوجوانی مصرف آن توصیه نمی‌شود.