بزرگنمايي:

عصر قم -
مطابق بررسی های انجام شده، مهمترین دلیل ضعف و قوت اقتصاد یک کشور مربوط به نوع پروژه هایی است که در آن کشور کلنگ می خورد و در کشوری که وضعیت اقتصادش ضعیف باشد، قطعا دلیل آن، کلنگ زنی پروژه های غیر کارشناسی، غیراقتصادی، غیراولویت دار و غیرضرور از محل درآمدهای متعلق به مردم، است که مردم هیچ گونه بهره ای از پروژه ها نمی برند و صرفا یکسری فعالیت پیمانکاری یا بازرگانی و با شعارهای توسعه ای در آن کشور صورت می پذیرد.
 
متاسفانه مشاهده می شود در مرحله پیدایش پروژه ها و قبل از کلنگ زنی یک ابر پروژه که چند ده هزار میلیارد تومان از منابع کشور باید برای آن هزینه شود، رسانه ها، صرفا مصاحبه ها و وعده های مسئولانی که پروژه ها را توجیه می کنند منعکس کرده و خبری از انعکاس نقطه نظرات منتقدان و کارشناسان غیرذینفع در پروژه نیست که این یک خطای راهبردی در کشور محسوب می شود. قطعا شعار اولویت منافع ملی بر منافع سازمانی و شخصی باید در عمل مشاهده شود که این موضوع بسیار مهم و از ضروریات است.
برای رشد و تعالی کشور و ایجاد شفافیت، ضروری است رسانه ها نظرات موافقان و منتقدان را منتشر نمایند.
شاید برخی رسانه ها با یک وزارتخانه یا شرکت های زیرمجموعه یک وزارتخانه، قرارداد مالی برای پوشش خبری پروژه هایشان داشته و ملزم به نشر خبرهای مثبت پروژه ها باشند. این نوع قراردادها موجب می شود رسانه ها علاوه بر اینکه فقط وعده های غیرکارشناسی مسئولیان را نشر می دهند در بعضی مواقع پا را فراتر می گذارند و خود نیز شروع به حمایت از وعده های مسئولان می کنند و علاوه بر اینکه خبر منتقدان را به درستی منتشر نمی کنند، حتی وارد مرحله اثبات وعده های مسئولان می شوند، اینجاست که رسانه ها، ناخواسته موجب تشویق مدیران به عدم توجه به نقطه نظرات منتقدان و کارشناسان غیر ذینفع در پروژه ها می شوند و در این شرایط، تجربه های تلخ زیادی نشان می دهد که کلنگ هایی که به زمین می خورد، مستقیما کمانه می کند و روی کمر و سفره مردم می نشیند.
متاسفانه در کشور، شاهد هزاران پروژه نیمه کاره، هستیم که بر اساس مطالعات و تجارب بنده، یکی از ابزار اصلی برای کلنگ زنی های غیرکارشناسی در کشور ایران، رسانه ها هستند که با حجم انبوه تبلیغات اجازه نمی دهند نظر منتقدان به گوش مسئولان ردیف اول کشور برسد چرا که اعتقاد داریم مسئولان ردیف اول کشور، منافع ملی را قطعا در اولویت قرار می دهند. متاسفانه همین رسانه ها، بعد از کلنگ زنی و وقتی پروژه ها متوقف می شود آنگاه ناکارآمدی مسئولان یک وزارتخانه را به مسئولان ردیف اول کشور نسبت داده و دیگر سراغ مسئولی که وعده داده بود نمی روند که این نیز خطای راهبردی است.
متاسفانه با تبلیغات رسانه ای و انواع وعده ها، کلنگ زنی ابرپروژه ها صورت می پذیرد و بعد از اینکه مسئول عوض می شود و حقایق پروژه آشکار، در این زمان است که پروژه های غیر کارشناسی یا کاملا متوقف می شوند یا به اجبار به صورت قطره چکانی منابع کشور را هدر می دهند تا مسئول قبلی خیلی مورد مواخذه قرار نگیرد که چرا صرفا بر اساس وعده، مسئولان ردیف یک کشور و مردم را فریب و منابع کشور را هدر داده است؟
کسری بودجه ها و بدهی ناشی از بازپرداخت وام های خارجی در طرح های عمرانی نتیجه این تفکر است که پروژه ها صرفا با هدف تامین منافع قشر خاصی از جامعه تعریف می شود و نه بر اساس نیاز توده مردم و معمولا با شعارهای توسعه عملا قشر سرمایه داری کشور فقط رشد می کند و فاصله طبقاتی افزایش می یابد. متاسفانه مسئولان و پیمانکاران و سرمایه داران و واردکنندگان و دلالان و بانک ها به دنبال کلنگ زنی ابر پروژه های بزرگ در کشور هستند درحالی که نیاز مردم و انتظارشان از مسئولان، حداقلی بوده و به دنبال انجام پروژه های کوچک هستند لذا برای خروج از بحران اقتصادی رویکرد مسئولان باید به نظر مردم نزدیک شود.
چهار خبر و تحلیل منتقدان احداث راه آهن رشت آستارا که در رسانه ها به درستی منعکس نشد:
1- دلایل عدم سرمایه گذاری کشور روسیه در پروژه راه‌ آهن رشت آستارا :
مهمترین دلیل آن وجود انواع کریدورهای شمالی جنوبی در کشور ایران از جمله کریدور شمالی جنوبی سرخس بافق بندرعباس بود که حدود 11 هزار کیلومتر مسیر بار اروپا و روسیه به هند و کشورهای شرق و جنوب شرق ایران را کوتاه تر می کند (تبدیل 19 هزار کیلومتر مسیر فعلی دریایی به 8 هزار کیلومتر مسیر ریلی سرخس بندرعباس) و عملا نیازی به خط آهن رشت آستارا ندارند که فقط حدود 800 کیلومتر دیگر مسیرشان را کوتاه ترتر می کند و سود لازم را با عبور از این مسیر می برند و هزینه هایشان به اندازه کافی کاهش پیدا می کند که هم اکنون هم در حال استفاده از این خط هستند. از طرفی روس ها از رسانه های ایرانی مطلع شدند که مسئولان ایرانی حتی حاضرند ساختمان وزارتخانه راه و شهرسازی را بفروشند و یا از محل درآمد فروش نفت (تهاتر نفت) و یا از محل اخذ قرض(وام) ، این خط را بسازند پس چه لزومی دارد خودشان را درگیر سرمایه گذاری با این همه تهدیدات در این پروژه کنند.
2- منعکس نکردن نظر کارشناسان و منتقدان در خصوص وعده مسئولان در مورد درآمدهای سرشار ارزی پروژه رشت آستارا:
وعده های مسئولان در مورد درآمدهای سرشار از این پروژه با اعداد متفاوت و از 2 تا 20 میلیارد دلار در سال اعلام شده است در صورتی مطابق نظر کارشناسان و متخصصان غیر ذینفع در پروژه و حتی مشاوران پروژه، اعداد منطقی 20 تا 50 میلیون دلار در سال برآورد می شود. حساب کنید مدت زمان بازپرداخت اصل و فرع قرضی که باید برگردانده شود (پیش بینی 50 تا 80 سال). چون ظرف مدت زمان محدودی باید قرض (وام صادراتی) 1.6 میلیارد دلاری روسیه برای این پروژه تسویه شود، قطعا بازپرداخت این وام باید از درآمدهای نفتی کشور باشد.
آیا وعده های قبلی مسئولان در توسعه و درآمدهای سرشار برای رسانه ها، محقق شده است که مجدد، به دفاع از وعده های مسئولان، یک مصاحبه را چندین بار منعکس و تبلیغ می کنند؟ یک نمونه از صدها نمونه ای موجود که وعده ها محقق نشده است، قطار سریع السیر تهران قم اصفهان است. آیا مسئولانی که قبلا وعده داده اند حاضرند خسارات این پروژه به منابع کشور را بپردازند!! آیا رسانه هایی که موقع کلنگ زنی این پروژه از درآمدهای سرشار آن تیتر می زدند و نظر مخالفان پروژه را منعکس نمی کردند، حاضرند از مردم عذرخواهی کنند؟ تاریخ تلخ قطار سریع السیر تهران قم اصفهان و ... در پروژه راه آهن رشت آستارا در حال تکرار شدن است. یک مسئول(رئیس محترم فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی) که اسیر جو و تبلیغ رسانه ها نشده است و واقعیت ها و تهدیدات محیط زیستی این پروژه را به درستی مطرح کرده است نباید مورد هجمه رسانه ها قرار گیرد که این روش به صرف و صلاح کشور نیست و باعث دلسرد شدن نیروهای انقلابی متخصص متعهد می شود لذا باید این رسانه ها تغییر رویه دهند.
3- منعکس نکردن دیدگاه های مربوط به تهدیدات زیست محیطی، اجتماعی و تملک پروژه رشت آستارا
4- عدم انعکاس نظر متخصصان در خصوص مدت زمان ساخت پروژه
در شرایط بسیار خوشبینانه مدت زمان اجرای این پروژه حداقل 10 سال و در شرایط خوشبینانه حداقل 15 سال برآورد می شود. ولی رسانه ها صرفا وعده های مسئولان را برای ساخت این پروژه در مدت زمان 3 و 4 سال منعکس می کنند. متوسط زمان ساخت پروژه های کلنگ زنی شده ریلی شرکت ساخت وزارت راه و شهرسازی بیش از 10 سال بوده است. آن هم برای پروژه های خیلی ساده و بدون مشکل. متاسفانه چون دوره ریاست جمهوری در ایران چهار سال است، لذا مدت زمان ساخت تمامی پروژه ها توسط پیمانکاران و شرکت ساخت وزارت راه و شهرسازی چه یک ساختمان 10 طبقه، چه یک راه 100 کیلومتری و چه راه اهن 160 کیلومتری و چه راه آهن 900 کیلومتری، 3 تا 4 اعلام و کمتر از یک دوره ریاست جمهوری وعده داده می شود تا مدیران ردیف یک وزارتخانه ها و نمایندگان مجلس و کشور، انگیزه صدور مجوز کلنگ زنی را صادر کنند و متاسفانه این وعده ها در حال تکرار شدن است لذا اهمیت موضوع باید برای خبرگزاری ها تبیین شود.
از همه رسانه های تخصصی و غیر تخصصی که انصافا همگی دلسوزانه به دنبال آبادانی کشور اسلامی عزیزمان هستند، خواهشمندم در مرحله پیدایش ابر پروژه های ملی، نقطه نظرات و نکات منتقدان و موافقان را بدون احساسات و بدون تعصب مطالعه و منعکس نمایند تا ان شاء الله مسئولان دلسوز این کشور، بهترین تصمیم را به نفع توده مردم اتخاذ نمایند.
* مدیر کارشناس حوزه اقتصاد، امنیت