بزرگنمايي:

عصرقم- روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه پایدار (19 آبان مصادف با 10 نوامبر) بر اهمیت نقش علم در جوامع و نیاز برای تعامل با افراد بیشتر در مورد مسائل نوظهور علمی تاکید دارد. این روز همچنین اهمیت ارتباط علم با امور و زندگی روزمره را نشان می‌دهد. 

تاثیر علم بر زندگی روزمره مردم و الزامات اجتماعی عمیق آن شامل الزامات مرتبط با ماهیت اخلاقی علم باعث شده سواد علمی پیش‌شرطی برای روندهای مردم‌سالارانه موثر باشد. بر همین اساس بسیاری از هیات‌های شرکت‌کننده در همایش جهانی علم (بوداپست، ژوئیه 1999 مطابق با تیر 1378) به ابتکار سازمان آموزش علمی، فرهنگی و سازمان ملل متحد (یونسکو) و شورای بین‌المللی علم، خواستار حمایت برای بیشتر برای توجه افکار عمومی به دانش در جوامع شدند.  

روز جهانی علم در خدمت توسعه از طریق تعمیق پیوند جوامع با علم، با این هدف در تقویم جهانی جای گرفت که شهروندان کشورهای مختلف از پیشرفت‌های علمی مطلع باشند. این روز بر نقش دانشمندان در گسترش بینش افراد از سیاره زمین تاکید دارد تا جوامع ما پایدارتر باشند. این روز همچنین فرصتی برای هم‌افزایی و بسیج همه فعالان حوزه علم برای صلح و توسعه از دولتمردان گرفته تا رسانه‌ها و دانش‌آموزان فراهم می‌کند. 

به همین مناسبت در ایران هفته‌ای تحت عنوان «هفته ترویج علم» از روز 20 تا 26 آبان ماه با برگزاری برنامه هایی متنوع گرامی داشته می شود. 

سال بین‌المللی علوم پایه در خدمت توسعه پایدار

علوم پایه برای پیشرفت‌ در حوزه‌های مختلف از دارو، صنایع غذایی، کشاورزی، منابع آبی، برنامه‌ریزی شهری و انرژی، محیط زیست، ارتباطات و فرهنگ، باعث شد سازمان ملل متحد دوم دسامبر 2021 (11 آذر 1400)، سال آتی میلادی یعنی 2022 را سال بین‌المللی علوم پایه در خدمت توسعه پایدار بنامد. 

نقش علوم پایه در تحقق اهداف توسعه پایدار سال 2030، بار دیگر بر اهمیت این علوم تاکید کرد و با اینکه بودجه تخصیص یافته به این علوم در کشورهای مختلف فرق دارد، بر اساس گزارش علوم یونسکو 86 کشور در سال 2021 کمتر از 10 درصد از بودجه بخش پژوهش خود را به علوم پایه و بیش از 30 درصد را به دیگر علوم، اختصاص داده‌اند. 

برنامه‌های انجمن ترویج علم

اکرم قدیمی رییس انجمن ترویج علم ایران و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در مورد برنامه‌های انجمن ترویج علم در این روز اظهار داشت: انجمن از سال 1391 همزمان با روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه هفته ترویج علم را در ایران برگزار کرد. این مناسبت را امسال هم با برگزاری نشست‌هایی و به شکلی متفاوت‌تر گرامی خواهد داشت. 

وی ادامه داد: در سال های 1399 و 1400 مراسم این روز را به اشکال دیگری برگزار کردیم. برای نمونه در سال 1399 از هفته ترویج علم تا هفته پژوهش (اواخر آذر) مراسم داشتیم و در سال 1400 رویداد ترویج علم را از آبان تا دی ماه برگزار کردیم.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور ادامه داد: امسال از روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه (19 آبان) رویداد ترویج علم را برگزار می‌کنیم و تا پایان سال نشست‌های و برنامه‌هایی در این زمینه خواهیم داشت. شروع برنامه 19 و 20 آبان با همکاری مجموعه گنبد مینا و برگزاری نمایشگاهی با حضور تعدادی از فعالان ترویج علم و مروجان علم خواهد بود که همه مردم می‌توانند از آن بازدید کنند.

وی گفت: رویداد ترویج علم و بزرگداشت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه شنبه (21 آبان) از ساعت 10 تا 12 صبح در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور برگزار خواهد شد و طی آن میزبان سخنرانانی از نهادهای مختلف از جمله دفتر منطقه‌ای یونسکو، کمیسیون ملی یونسکو، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و استادان دانشگاه‌ها خواهیم بود.

همچنین سه شنبه (24 آبان) نشستی به مناسبت سال جهانی علوم پایه و موضوع روز یعنی روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه علوم پایداربا همکاری سازمان ها و نهادها خواهیم داشت. علاوه بر این، نشست دیگری نیز در زمینه ترویج علوم پایه و توسعه پایدار با حضور سخنرانان مختلف از دانشگاه‌ها و مراکز متعدد خواهیم داشت که پیش‌زمینه همایش ترویج علوم پایه و توسعه پایدار خواهد بود که به‌ زودی برگزار می شود. 

به گفته وی این همایش در محورهای مختلف از جمله اهمیت ترویج علوم پایه در توسعه پایدار (ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست شناسی)، اهمیت ترویج علوم بین‌رشته‌ای در توسعه پایدار، ارتباط بین علوم پایه با سایر علوم (علوم انسانی، پزشکی، فنی و مهندسی)، ارتباط علوم پایه با نوآوری و فناوری، نقش علوم پایه در ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، نقش علوم پایه در ارتقای بهداشت، سلامت و امنیت غذایی، نقش علوم پایه در موضوعات اقلیم و حفاظت از محیط زیست، تغییر شیوه‌های آموزش علوم پایه به منظور علاقمندسازی مردم، کاربست آینده پژوهی در علوم پایه، سیاستگذاری در علوم پایه و توسعه پایدار، آسیب‌شناسی ترویج رشته‌های علوم پایه و ارائه راهکارهای ترویج علوم پایه برای توسعه پایدار در ایران برگزار می‌شود.

قدیمی در مورد جایزه انجمن ترویج علم که هر ساله به مهم‌ترین نهادها و شخصیت‌های فعال در زمینه ترویج علم و همزمان با روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه پایدار اعطا می‌شود، توضیح داد: امسال هم این جایزه داده می‌شود؛ ولی زمان آن مشخص نیست زیرا امسال رویدادهای ترویجی علم تا پایان سال ادامه خواهد داشت. 

  انجمن ترویج علم ایران مؤسسه‌ای غیرانتفاعی است که از 15 اردیبهشت 1380 با هدف فعالیت در زمینه‌های علمی، آموزشی و پژوهشی آغاز به کار کرد. ساختار انجمن مشتمل بر مجمع عمومی، هیأت مدیره و بازرس است که هر سه سال یک بار توسط اعضای شرکت کننده در جلسه مجمع عمومی سالیانه انتخاب می شوند.

انجمن ترویج علم ایران طبق اساسنامه، می‌تواند گروه های تخصصی متنوعی همچون آموزش و پرورش، انتشارات، آمار و اطلاعات، پذیرش و روابط عمومی، اهدای جوایز، گردهمایی و طرح­‌های پژوهشی را تشکیل دهد. این انجمن شامل کمیته‌های مختلف آموزش و پژوهش، روابط عمومی، انتشارات، رسانه و ترویج علم و طرح‌های ترویجی است. این انجمن همچنین هر سال جایزه ترویج علم را برگزار می‌کند.