بزرگنمايي:
عصرقم- اولین خطاب خداوند به پیامبر گرامی اسلام (ص) در غار حرا با عبارت
«اقرأ؛ بخوان» شروع شد و در ادامه در اولین جملاتی که بر ایشان نازل شد، از
اهمیت علم‌آموزی و کتابت علم سخن به میان آمده است که نشان‌دهنده اهمیت
مطالعه، علم‌آموزی و ترویج فرهنگ مطالعه در اسلام به‌عنوان دینی که ادعای
کمال و تعالی بشر در هر دو بعد مادی و معنوی را دارد، است.
به تعبیر رهبر معظم انقلاب کتاب، دروازه‌ای به‌سوی جهان گسترده
دانش و معرفت است و کتاب خوب، یکی از بهترین ابزارهای کمال بشری
است؛ همه دستاوردهای بشر در سراسر عمر جهان تا آنجا که قابل کتابت
بوده است، در میان نوشته‌هایی است که انسان‌ها پدید آورده و
می‌آورند.
کسی که با این دنیای زیبا و زندگی‌بخش ارتباط ندارد بی‌شک از
مهم‌ترین دستاورد انسانی و نیز از بیشترین معارف الهی و بشری محروم
است و سروکار نداشتن با کتاب برای هر ملتی یک خسارت بزرگ است.
بنابراین همان‌طور که وظیفه دینی و عرفی هر انسان نسبت به خود و
جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند این است که نسبت به کتاب و کتاب‌خوانی
اهتمام ویژه داشته باشد وظیفه جامعه و نهادهای اجتماعی نسبت به افراد جامعه
این است که زیرساخت‌های ترویج فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی را فراهم کنند تا
علاوه بر در دسترس بودن کتاب‌های مفید فضای مناسب مطالعه و تحقیق را در
اختیار آنان قرار دهند که به دنبال این وظیفه و نیاز، کتابخانه‌ها شکل
گرفته‌اند.
در کشور ما حرم اهل‌بیت (ع) و مساجد که همواره مورد رجوع مردم متدین
بوده‌اند، انجام این رسالت اجتماعی را همواره موردتوجه قرار داده‌اند و
کتابخانه‌های بزرگی پیرامون حرم‌ها، مساجد و مراکز دینی شکل‌گرفته است که
حرم حضرت معصومه (س) نیز از این قاعده مستثنا نیست و در شهری که مرکز علوم
دینی اسلامی است و کتابخانه‌های بزرگی در آن وجود دارد یکی از کتابخانه‌های
بزرگ را در خود جای‌داده است.
ازاین‌رو با توجه به اینکه به‌تازگی هفته کتاب و کتاب‌خوانی را پشت سر
گذاشته‌ایم، نگاهی به ظرفیت‌ها و منابع موجود در کتابخانه فاطمی
می‌اندازیم تا شاید با معرفی این کتابخانه بتوانیم گامی در مسیر ترویج
فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی برداشته باشیم.
کتابخانه حرم مطهر حضرت معصومه (س) یا همان «کتابخانه فاطمی» قدمتش
حداقل به عصر صفویه می‌رسد که علما، فرهیختگان و مردم عادی کتاب‌های خود را
به این کتابخانه وقف کرده و می‌کنند، بنابراین پس از انقلاب اسلامی با
توسعه فراوان همراه بوده و امروزه به‌صورت یک کتابخانه غنی و بزرگ درآمده
است که فضای مناسبی را در اختیار جویندگان علم و دانش قرار می‌دهد.
این کتابخانه با دارا بودن 7 گنجینه ارزشمند و غنی ظرفیت‌های
منحصربه‌فردی دارد که می‌تواند از جهات مختلف مورداستفاده محققان و
پژوهندگان عرصه‌های علم و دانش قرار گیرد.
اولین گنجینه کتابخانه فاطمی گنجینه نسخ خطی است که بیش از 2 هزار
نسخه کتاب و قرآن خطی در آن وجود دارد که شامل بیش از 1800 کتاب و بیش از
300 قرآن خطی می‌شود.
این گنجینه ارزشمند که دربردارنده کتاب‌هایی از علوم مختلف دینی و
غیردینی است، به دلیل حفظ و حراست مورد مرمت، صحافی و تصویربرداری قرار
گرفته است و محققانی که به دنبال استفاده از این گنجینه ارزشمند هستند،
می‌توانند تصاویر این کتب را با تماس با کتابخانه دریافت کنند و از این
گنجینه علوم بهره‌مند شوند.
گنجینه دیگر این کتابخانه گنجینه نفایس است که کتاب‌هایی که از جهت
نوع کاغذ، نوع چاپ، قطعات خوشنویسی، نایاب بودن و… ارزشمند است در این
گنجینه نگهداری می‌شوند که شامل 838 عنوان کتاب نفیس، 51 نقشه قدیمی و نفیس
و 73 پوستر نفیس می‌شود.
سومین گنجینه کتابخانه حرم مطهر حضرت معصومه (س) کتاب‌های چاپ سنگی و
سربی است که بیش از 6 هزار کتاب چاپ سنگی و سربی با قدمتی حدود 200 سال را
در خود جای‌داده است که شامل کتاب‌های کمیاب و نایاب در موضوعات مختلف
می‌شود.
گنجینه دیگر منابع ویژه است که از وقتی کتابخانه فاطمی به‌صورت قفسه
باز در اختیار محققان قرارگرفته است برای حفاظت بیشتر از کتاب‌های چاپی که
بیش از 50 سال قدمت دارند به‌صورت قفسه بسته در اختیار محققان و مراجعان
قرار داده می‌شود که در حال حاضر این گنجینه بیش از 13 هزار کتاب دارد و
چون متعلق به بیش از 50 سال پیش هستند در بسیاری از موارد کم یاب و نایاب
هستند.
گنجینه قفسه باز کتب چاپی کتابخانه فاطمی نیز از دو بخش خواهران و
برادران تشکیل شده است که در بخش خواهران حدود 52 هزار جلد کتاب و در بخش
برادران بیش از 59 هزار جلد کتاب موجود است و در قسمت کتب مرجع هم در قسمت
خواهران هزار جلد و در قسمت برادران 1300 جلد کتاب وجود دارد.
گنجینه دیگر کتابخانه فاطمی که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است گنجینه پی‌آیندها است که شامل مطبوعات و نشریات می‌شود.
در این گنجینه بیش از 1400 عنوان نشریه و بیش از 200 عنوان روزنامه از
جمله نشریات کمیاب و قدیمی مانند مجله فلاحت و تجارت متعلق به سال 1298 ش،
عروه‌الوثقی متعلق به 1351 ق، روزنامه صوراسرافیل متعلق به 1276 ش، نشریه
کاوه متعلق به 1285 ش و نشریه شرف متعلق به 1306 ش موجود است که برخی از
این نشریات به‌صورت تعداد موجود است که برای تحقیق از وقایع آن دوره برای
محققان بسیار مفید است.
برخی از روزنامه‌های کیهان و اطلاعات قدیمی که بیش از صدسال قدمت دارد
در قالب کتاب‌های صحافی شده با جلد چرمی موجود است و می‌تواند در اختیار
محققان قرار گیرد.
از گنجینه‌های منحصربه‌فرد کتابخانه فاطمی گنجینه قرآن‌های چاپی است
که یکی از گنجینه‌های مهم و مشهور در کشور است، زیرا از همه قرآن‌های چاپی
در قطع‌های مختلف با خط‌های مختلف از کاتبان مختلف در چاپ‌های مختلف، مربوط
به دوره‌های مختلف و به زبان‌های مختلف با ترجمه و بی ترجمه در این گنجینه
مشاهده می‌شود.
یکی از مواردی که وهابیت به شیعه اتهام می‌زنند این است که قرآن
شیعیان با قرآن ما فرق دارد و یکی از جاهایی که اثبات می‌کند قرآن ما همان
قرآن است و در سال‌های مختلف و در تاریخ‌های مختلف چاپ شده است این گنجینه
است.
مجموع قرآن‌های ثبت‌شده موجود در این گنجینه 635 نسخه است که از این
تعداد 83 مورد با زبان‌های غیرعربی و چاپ کشورهای آفریقایی، آسیایی،
اروپایی، آمریکایی و استرالیایی است.
علاوه بر گنجینه‌های فوق که به‌صورت فیزیکی می‌تواند در اختیار محققان
و دانش‌پژوهان قرار گیرد یک گنجینه غنی با 2 هزار و 793 عنوان محتوا در
رابطه با حضرت معصومه (س) به‌صورت دیجیتال در اختیار محققان قرارگرفته است
که شامل 744 عنوان کتاب، 813 عنوان مقاله، 54 عنوان پایان‌نامه، 844 فایل
صوتی، 197 فایل تصویری و مستند و 138 عنوان منابع سه‌بعدی می‌شود که در
پرتال کتابخانه فاطمی به نشانی LIB.AMFM.IR به‌صورت ویژه بارگذاری شده است.