بزرگنمايي:

عصر قم - ایلنا / مسئول گروه آموزش عالی مرکز پژوهش‌های مجلس ضمن توضیح درباره سازوکار مصوبه کنکور سال 1402 و میزان مطابقت آن با عدالت آموزشی گفت: این مصوبه فعلا کامل نیست، زیرا بومی‌گزینی و سهمیه‌ها در آن دیده نشده است. 80 درصد رشته‌های کم‌متقاضی و 60 درصد رشته‌های پرمتقاضی که بومی استانی گزینش می‌شوند برای داوطلبان تهرانی است‌.
یوسف زراعت‌کیش مسئول گروه آموزش عالی مرکز پژوهش‌های مجلس در واکنش به سازوکار کنکور سال 1402 و میزان مطابقت آن با عدالت آموزشی اظهار کرد: این بخش طرح برای عدالت آموزشی تدوین و تهیه نشده است. چراکه بخش عمده‌ای از بحث عدالت در سنجش و پذیرش در سهمیه‌ها و به خصوص بومی‌گزینی نهفته است که در مصوبه 843 عنوان نشده و قرار است در مصوبات بعدی شورا به آن پرداخته شود.
او ادامه داد: پس این مصوبه فعلا کامل نیست. زیرا بومی‌گزینی و سهمیه‌ها در آن دیده نشده است. بومی‌گزینی در پذیرش بسیار با اهمیت است. درباره بومی‌گزینی که الان اعمال می‌شود، باید اشاره کنم که 80 درصد از رشته‌های کم‌متقاضی و 60 درصد از ظرفیت رشته‌های پر متقاضی مانند پزشکی، دندان‌پزشکی، برق و... بومی است.
بیشترین شانس قبولی برای دانشگاه‌های برتر متعلق به تهرانی‌هاست
زراعت کیش با بیان این‌که بیشترین شانس قبولی برای دانشگاه‌های برتر متعلق به داوطلبان بومی استان تهران است، گفت: اکثر دانشگاه‌های برتر کشور در تهران هستند.
در نتیجه 80 درصد رشته‌های کم‌متقاضی و 60 درصد رشته‌های پرمتقاضی که بومی استانی گزینش می‌شوند برای داوطلبان تهرانی است. نتیجه آن‌که آن‌هایی که در تهران هستند بیشترین ظرفیت و شانس را برای قبولی در دانشگاه‌های مستقر در تهران دارند که اکثرا جزو دانشگاه‌های برتر هستند. برای داوطلبان بومی ناحیه یک بومی همین شرایط حاکم است. بنابراین می‌بینیم که بومی‌گزینی به شدت عدالت آموزشی را تحت شعاع قرار می‌دهد.
مصوبه کنکور 1402 به عدالت آموزشی کمک نمی‌کند
مسئول گروه آموزش عالی مرکز پژوهش‌های مجلس توضیح داد: مصوبه 843 که برای کنکور سال 1402 در نظر گرفته شده به این صورت است که آزمون عمومی را حذف کردند و در بخش سوابق تحصیلی قرار دادند و دیگر از آن آزمون نمی‌گیرند و صرفا از دروس اختصاصی آزمون گرفته خواهد شد. این آزمون اختصاصی دو بار در سال برگزار می‌شود که خوب است و فشار روانی بر داوطلبان را کاهش می‌دهد که البته تا دو سال هم اعتبار دارد.
او با اشاره به این‌که امکانات آموزشی در سراسر کشور عادلانه توزیع نشده است، گفت: ظاهرا تا اینجا با قانون جدید کنکور، مشکلی ایجاد نمی‌شود ولی سهم سوابق تحصیلی از سال 1402 به میزان 60 درصد و سهم آزمون اختصاصی 40 درصد است. در نگاه اول ما می‌گوییم که امکانات آموزشی در سراسر کشور به صورت عادلانه توزیع نشده است. به عنوان مثال ما در تهران مدارس لاکچری و خوب داریم که در مناطق محروم و دورافتاده چنین امکانات آموزشی وجود ندارد.
زراعت‌کیش بیان کرد: بنابراین سهم 60 درصدی سوابق تحصیلی نیز به عدالت آموزشی کمک نمی‌کند. البته نمی‌گویم که عدالت را با مشکل مواجه می‌کند. زیرا در هر صورت چه آزمون سراسری سازمان سنجش باشد و چه سوابق تحصیلی، مساله اصلی امکانات آموزشی بوده که در کشور یکسان توزیع نشده است.
وی ادامه داد: بنابراین قطعا مناطق کمتر برخوردار به لحاظ آموزشی ضعیف‌تر عمل می‌کنند. ما زمانی می‌‎توانیم به عدالت آموزشی کمک کنیم که داوطلبان مناطق مختلف فقط با خودشان رقابت کنند. به طور مثال داوطلبان منطقه یک بدون دخالت بومی‌گزینی فقط با داوطلبان منطقه یک رقابت داشته باشند.
مسئول گروه آموزش عالی مرکز پژوهش‌های مجلس افزود: وقتی منطقه‌بندی انجام شود و داوطلب هر منطقه صرفا با همان منطقه رقابت کند این عادلانه‌تر است و یک تبعیض رواست. از این منظر رواست که همه رشته‌های خوب را داوطلبان مناطق برخوردار تصاحب نمی‌کنند.
ضرورت توزیع عادلانه سهمیه‌ها در مناطق
زراعت‌کیش با اشاره به نوع توزیع عادلانه سهمیه‌ها در مناطق گفت: سهمیه‌بندی منطقه‌ای باید عاری از بومی‌گزینی باشد مگر برای بعضی رشته‌های خاص یا جایی که به کاهش محرومیت کمک کند.
همچنین باید سهم هر منطقه از ظرفیت‌های موجود، متناسب با تعداد داوطلبان آنها باشد. به طور مثال اگر منطقه یک 30 درصد از داوطلبان کل کشور را داشته باشد، می‌توان 30 درصد از ظرفیت دانشگاه‌ها را به آنها داد. یا اگر منطقه 3 میزان 50 درصد از داوطلبان را داشته باشد، باید 50 درصد ظرفیت را به این منطقه اختصاص داد. مگر این‌که خودشان انتخاب رشته نکنند.
وی گفت: برای روشن‌تر شدن مطلب فرض کنید دانشگاه شهید بهشتی در پزشکی 100 نفر ظرفیت دارد. اگر 30 درصد از داوطلبانی که این رشته را انتخاب می‌کنند از منطقه یک، 50 درصد از منطقه 3 و 20 درصد از منطقه 2 باشند، باید به نسبت این داوطلبان ظرفیت‌های موجود میان آنها تقسیم کنند. پس با این روش شانس قبولی داوطلبان هر منطقه مشابه می‌شود و داوطلبان هر منطقه باهم رقابت می‌کنند و نه با داوطلبان سایر مناطق.
انتخاب اساتید توسط دانشجویان ارشد و دکتری
مسئول گروه آموزش عالی مرکز پژوهش‌های مجلس در بخش دیگری از صحبتش درباره طرح و پیشنهاد وزیر علوم مبنی بر انتخاب اساتید توسط دانشجویان ارشد و دکتری از طریق سایت سازمان سنجش توضیح داد: بنده این موضوع را نشنیده‌ام اما این‌که انتخاب دانشگاه مبتنی بر استاد باشد نیز هم‌اکنون عملا انجام می‌شود. دانشجویان بررسی می‌کنند و می‌بینند آن استادی که مد نظر دارند در کدام دانشگاه تدریس می‌کند. بنابراین مبتنی بر آن دانشگاه انتخاب می‌کنند.
وی ادامه داد: این رویه خوب است اما عملیاتی شدن آن مشکل است، زیرا بیش از 600 هزار نفر داوطلب ارشد داریم و ممکن است یک استاد در یک رشته پرمتقاضی، طرفداران زیادی داشته باشد، آن وقت مدیریت کار دشوار می‌شود. به طور مثال یک استادی در دانشگاه خواجه نصیر در رشته برق میان دانشجویان خیلی پرطرفدار است. دانشجویان شریف، امیرکبیر و تهران بعضا به خاطر گرایش خاص وی دانشگاه خواجه نصیر را انتخاب می‌کنند.
زراعت کیش افزود: پس وقتی رقابت زیاد است باید یک تفکیک صحیح علمی صورت بگیرد. اما دانشگاه‌ها شاید نتوانند آن تفکیک را انجام دهند. برخی دانشجویان که در مصاحبه دوره دکتری رد می‌شوند به دیوان عدالت اداری شکایت می‌کنند و می‌گویند دانشگاه در حق ما اجحاف کرده است. می‌بینیم ما نمی‎توانیم چنین طرحی را در مقطع دکتری حتی در اشل یک مصاحبه که در کل دنیا اتفاق می‌افتد به خوبی و بدون مشکل پیاده کنیم، چه برسد به این‌که بخواهیم یک کد به استاد بدهیم و صدها دانشجوی ارشد داوطلب شاگردی وی شوند.
مسئول گروه آموزش عالی مرکز پژوهش‌های مجلس در ادامه خاطرنشان کرد: باید آزمونی باشد که در این آزمون‌ها در رشته محل‌های پرطرفدار تفکیک صورت بگیرد و بخشی از دانشجویان که خیل عظیمی هستند را فیلتر کند، بعد با توجه به سوابق تحصیلی و شرایط، انتخاب شوند. به طور کلی متاسفانه چون اعتماد به دانشگاه‌ها کم است و مردم به سازمان سنجش اعتماد بیشتری می‌کنند تا دانشگاه‌ها بنابراین سپردن سنجش و پذیرش دانشجو در رشته محل‌های پرطرفدار به دانشگاه ممکن است تبعات اجتماعی داشته باشد.
او در پایان گفت: البته در مقطع دکتری همین رویه برقرار است یعنی دانشجو اول استاد خود را انتخاب می‌کند سپس به دانشگاه می‌رود و خیلی از دانشجویان نخبه ما که به زمینه پژوهشی و توانایی استاد اهمیت می‌دهند از همین روش استفاده می‌کنند.